محمد تقی گیلک حکیم آبادی

چکیده امروزه رشد اقتصادی یکی از متغیرهای مهم و کلیدی برای کشور‌ها می‌باشد. این متغیر در کشور‌های در حال توسعه مانند ایران بسیار پایین است و سیاست‌های دولتمردان در ارتقا این متغیر در چند سال اخیر چندان موفق نبوده است. در تحقیق پیش رو، هدف بررسی تأثیر عقداستصناع بر رشد اقتصادی می‌باشد و در تلاش است تا به صورت تحلیلی به این پرسش که آیا عقداستصناع می‌تواند تأمین مالی مناسبی در مسیر رشد اقتصادی باشد؟ پاسخ دهد. تأمین مالی در کشورها به صورت متعارف و یا تأمین مالی اسلامی انجام می‌شود. در پژوهش حاضر به بررسی عقد استصناع که یکی از ابزارهای تأمین مالی اسلامی است و اثر آن بر رشد اقتصادی از روش تحلیلی مورد سنجش قرار گرفته است. عقد استصناع یا قرارداد سفارش ساخت با سایر عقود تفاوت‌هایی دارد و همین موضوع این عقود را نسبت به دیگر عقود جذاب کرده است. در این قرارداد سفارش دهنده کالایی را تقاضا می‌کند که وجود خارجی ندارد و قرار است در آینده مطابق نظر سفارش دهنده توسط سفارش گیرنده ساخته شود. در این نوع قرارداد بخشی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت داده می‌شود و مابقی آن به صورت اقساط و متناسب با پیشرفت فیزیکی کالا پرداخت می‌شود. سرمایه‌گذاری در اقتصاد نیاز به تأمین مالی دارد. از منابع مالی جهت تأمین مالی می‌توان به پس انداز و بازار مالی اشاره نمود. بازار مالی از بازار پول و سرمایه تشکیل می‌شود. در این دو بازار در حالت متعارف بانک تابع نرخ بهره و در حالت اسلامی تابع عقود می‌باشد و نرخ بهره ممنوع است. عقود به دو گروه مشارکتی و مبادله‌ای تقسیم می‌شود. عقد استصناع از عقود مبادله‌ای می‌باشد و با استفاده از عقد استصناع و مدل تأمین مالی منطبق برآن مانند؛ EPC، BOT ، BOOT و ... تأمین مالی انجام می‌شود. بخش‌ صنعت و دیگر بخش‌های مانند آن که در تولید کشور نقش دارند و در نهایت موجب رشد اقتصادی می‌‌شوند، به منظور تأمین مالی می‌توانند از عقوداستصناع یا سفارش ساخت استفاده کنند. در این نوع عقود خریدار و سازنده قبل از ساخت کالا مشخص است. این امر سبب می‌شود که بین عرضه و تقاضا شکافی وجود نداشته باشد. همچنین ریسک ناشی از فروش نرفتن کالا کم می‌شود و در نهایت اقتصاد دچار رکود نخواهد شد و رشد اقتصادی محقق می‌شود. واژگان کلیدی: عقداستصناع، سفارش ساخت، رشد اقتصادی، تأمین مالی، سرمایه‌گذاری