رضا مهرآفرین

نقش مای هها در هنر ایران حامل مفاهیم و مضامینی است که تجل یگر جها نبینی جوامع بشری ب هشمار می آیند. نقوشی که بر مُهرها نقش م یبندد بیانگر میراثی است که در آن بستر ب هوجود آمد هاند. تحقیق پی شرو به مطالعه و تحلیل نقوش حیوانی برروی مهرهای مشبک فلزی در جنو بشرق ایران می پردازد. یکی از پدیده های جالب توجه فرهنگ های عصرمفرغ در ایران، رواج مهرهای مشبک فلزی در جنو بشرق ایران است که مختص و ویژگی خاص این منطقۀ جغرافیایی و اقلیمی است. این گونه از مهرها، ب هطور کلی از جنس مفرغ و هم چنین از جنس نقره و در مواردی نادر از آلیاژهای گوناگونی بوده که به روش موم گمشده ساخته شده اند. هدف از پژوهش حاضر، شناخت مفاهیم و مضامین آن ها و مشخص کردن عواملی است که در نقش کردن نقوش مهرهای دوران مزبور دخیل بوده اند. لازم به ذکر است که این مُهرها ب هشکل مربع، دایره و مثلث ساخته شده و دربرگیرندۀ نقوش هندسی، گیاهی، انسانی و حیوانی است. تاکنون در رابطه با این نقش مایه ها برروی مهرهای مشبک فلزی، نظری ۀ مستدل و مستندی مطرح نشده است. بدیهی ست که اطلاعات مستخرج از نمون ههای به کار رفته در مهرهای مشبک جنو بشرق در عصر مفرغ ایران، م یتواند تاحدود زیادی راهگشای بسیاری از ابهامات موجود در این زمینه و شناخت هرچه بیشتر نقوش حیوانی برروی مهرها باشد؛ از همی نرو، این پژوهش می کوشد تا ابعاد مختلف مفهومی و محتوایی نق شمایۀ مزبور ب هصورت مستند، که با روش پژوهشی توصیفی-تحلیلی است، با تکیه بر روش مطالعۀ کتابخان های و با این فرض که روش نمایش این نقش ها برگرفته از طبیعت و نشا ندهندۀ اهمیت حیوانات در چرخۀ زندگی مردمان این ناحیه است، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. یافت ههای تحقیق نشا ندهندۀ تأثیر درخور ملاحظۀ شیوۀ زیست و جایگاه این حیوانات در باورها و اندیش ههای مذهبی و فکری حاکم بر مردمان این ناحیه است. کلیدواژگان: جنوب شرق ایران، عصرمفرغ، مهر مشبک، نقوش حیوانی