این پژوهش با هدف مقایسۀ سه روش آموزش مبتنی بر نظریۀ بار شناختی، آموزش چندرسانه ای و آموزش سخنرانی در میزان پیشرفت تحصیلی و انگیزش دانش آموزان در یادگیری درس علوم چهارم انجام شد. جامعه آماری پژوهش، یک مدرسه مجهز به فناوری اطلاعات در شهرستان محمودآباد (استان مازندران) بود. ابزارهای این پژوهش شامل 1. آزمون یادگیری محقق ساخته در درس علوم چهارم 2. پرسش نامه انگیزش پیشرفت تحصیلی ورلند و همکاران (1985) 3. مقیاس انگیزش پیشرفت تحصیلی (AMS) و 4. مقیاس درجه بندی ذهنی بار شناختی پاس و ون مرینبوئر (1993) بود. نتایج حاصل از جمع آوری پرسش نامه ها و آزمون یادگیری به کمک تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان یادگیری، انگیزش دانش آموزانی که تحت تاثیر آموزش مبتنی بر نظریۀ بار شناختی بوده اند، به طور معناداری بیشتراز دانش آموزانی بود که آموزش چندرسانه ای و سخنرانی را در درس علوم دریافت کردند. همچنین میانگین بار شناختی در گروه سخنرانی (47/4)، گروه چندرسانه ای (82/3) و در گروه آموزش مبتنی بر نظریۀ بار شناختی (63/3) بود. این بدین معنی است که دانش آموزان گروه آموزش مبتنی بر نظریۀ بار شناختی، بار شناختی کمتری از دانش آموزان سایر گروه دریافت کردند. با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود معلمان و برنامه ریزان تحصیلی درباره اصول پایه و اساسی نظریه بار شناختی آموزش ببینند تا بتوانند این اصول را با توجه به ظرفیت محدود حافظه فعال دانش آموزان و با توجه به جنبه های انگیزشی محیط یادگیری، در آموزش و برنامه ریزی درس ها به کار گیرند.
