محمود تاجبخش

هدف از این مطالعه تهیه‌ی عصاره تام متانولی و برشهای مختلف از اندامهای هوایی گیاه کک‌کش بیابانی با نام علمی Pulicaria gnaphalodes ، بررسی فیتوشیمیایی و سیتوتوکسیک آنها میباشد. در این راستا، ابتدا اندامهای هوایی گیاه کک‌کش بیابانی P. gnaphalodes از منطقه کرکس شهرستان کاشان، استان اصفهان جمعآوری شد. پس از خشک شدن ، عصارهگیری با حلال متانول و به روش خیساندن انجام گرفت. عصاره متانولی (عصاره تام) اندامهای هوایی و برش‌های گیاه ( برش هگزانی، کلروفرمی، اتیل ‌استاتی، بوتانولی و باقیمانده آبی) تهیه شد. سپس آزمایش آنتی‌اکسیدانی DPPH و ارزیابی اثرات سمیت سلولی ( تست MTT) برای یافتن بهترین برش برای جداسازی ترکیبات انجام پذیرفت. برای انجام جداسازی ترکیبات از برش مورد نظر، از روشهای کروماتوگرافی کلاسیک اعم از روشهای ستونی و صفحهای استفاده شد و با روشهای طیفسنجی13C-NMR و1H-NMR مورد شناسایی قرارگرفت. سپس تست MTT بر روی این ترکیبات انجام شد. در بین عصاره متانولی و برشهای حاصل، برش اتیل استاتی با اثر آنتی‌اکسیدانی ۴۵/۱±۶۴/۱۰ میکروگرم بر میلیلیتر و اثر مهارکنندگی بر رده های سلول سرطانی MCF-7 و DU-145 با IC50 به ترتیب ۸۹/۲±۹۹/۱۰۷ و ۲۴/۳±۳۱/۱۴۰ میکروگرم بر میلیلیتر، بهترین اثر سمیت سلولی را از خود نشان داد، بنابراین برای مراحل بعدی این مطالعه، جداسازی ترکیبات موثره انتخاب شد. چهار ترکیب لوتئولین، کوئرستین، 4- متوکسی بنزوئیک اسید و کوئرستین- دی- بتا- او- گلوکورونید ساختارهای شناسایی شده در این مطالعه هستند. در نهایت، اثر مهارکنندگی ترکیبات جداشده بر روی سلولهای سرطانی MCF-7 و DU-145 نیز بررسی گردید. ترکیب ۱ (لوتئولین) با مقادیر IC50، ۸۰/۱ ± ۲۳/۳۲ میکروگرم بر میلی‌لیتر و ۹۰/۱ ± ۹۸/۳۲ میکروگرم برمیلی‌لیتر به ترتیب بر روی سلول‌‌‌‌های سرطانی MCF-7 و DU-145 اثر مهارکنندگی نسبتا قوی نشان داده است. ترکیب ۲ (کوئرستین) با مقادیر IC50، ۸۷/۰ ± ۲۶/۴۱ میکروگرم بر میلی‌لیتر و ۵۱/۱ ± ۲۵/۵۷ میکروگرم برمیلی‌لیتر اثر مهارکنندگی متوسطی را به ترتیب بر روی سلول‌های سرطانی MCF-7 و DU-145 نشان داده است، اما ترکیبات دیگر با داشتن IC50 بالاتر از µg/ml 100 فعالیت مهارکنندگی خوبی نشان ندادند.