مقدمــه: جانبــازان و معلــولان از جملــه افــرادی هســتند کــه میتواننــد بــا انجــام فعالیتهــای ورزشــی از اوقــات فراغــت خــود بــه شـکل بهتـری بهـره ببرنـد. هـدف از پژوهـش حاضـر، ارائـه الگـوی توسـعه مشـارکت ورزشـی در اوقـات فراغـت جانبـازان و معلولیـن دارای نقـص حسـی (معلولیـن شـنوایی و بینایـی) و نقـص جسـمی و حرکتـی (داشـتن مشـکل در حرکـت و وضعیـت جسـمی) بـا رویکرد نظریـه زمینـه ای ایـران بـود. روش کار: پژوهـش کیفـی حاضـر، بـا رویکـرد نظریـه زمینـهی انجـام شـد. جامعـه پژوهـش، شـامل از روانشناسـان، کارشناسـان ورزشـی، افـراد دارای سـمت سـازمانی در سـازمان هـای ورزشـی در سراسـر کشـور، مربیـان ورزشـی در باشـگاه هـای ورزشـی سراسـر کشـور و مدرسـین دانشـگاه در رشـته مدیریـت ورزشـی از سراسـر کشـور در سـال 1401بودنـد. تعـداد نمونـه بـا اسـتفاده از اصـل اشـباع نظـری 18تـن بـود کـه بـا اسـتفاده از روش نمونـه گیـری هدفمنـد بـه روش گلولـه برفـی انتخـاب شـدند. جمـع آوری داده هـا بـا مصاحبـه نیمـه سـاختار یافتـه انجـام گرفت. برای سـنجش روایی یافتـــه هـــا از 4معیــار، شـامل اعتبارپـــذیری، تعمـــیم پـــذیری، اطمینـان پذیـری و تأییدپذیـری و بـرای سـنجش پایایـی مصاحبـه هـا از روش بازآزمـون و روش توافـق درون موضوعـی اســتفاده شــد. در نهایـت، تجزیـه و تحلیـل داده ها، با روش کدگذاری و بــا اســتفاده از نــرم افــزار مکــس کیــو دی ای نســخه 12انجام شـد. یافتـه هـا: شـرایط علـی شـامل (عوامـل فرهنگـی- اجتماعـی، عوامـل اقتصـادی، عوامل سیاسـی، عوامـل فنـاوری- محیطـی)، زمینه (توسـعه منابـع اقتصـادی، توسـعه زیرسـاخت هـای سـخت افـزاری، تولیـد برنامـه هـای ورزشـی،) پدیـده (ارتقـا رونـد توسـعه ورزش،) شـرایط مداخلـه گـر (ارتقـا سـرمایه هـای اجتماعـی، ارتقـا سـرمایه هـای روانشـناختی،) راهبردهـا (اسـتعدادپروری، توانمندسـازی ذهـن و روان، توانمندسـازی جسـمی) و پیامدهـا (همبسـتگی اجتماعـی، مشـارکت اجتماعـی، کارکردهـای ملـی و بیـن المللـی، بهبـود کیفیـت زندگـی) مـی باشـد. نتیجـه گیـری: وجـود 6کـد انتخابـی مولفـه هـای شـرایط علـی، زمینـه، پدیـده، شـرایط مداخلـه گـر، راهبردهـا و پیامدهـا و 17کـد محـوری و 49کـد بـاز شناسـایی شـد. بـه دسـت انـدرکاران و برنامـه ریـزان ورزشـی پیشـنهاد مـی شـود بـا نهادینـه کـردن ورزش مشـارکتی در بیـن جانبـازان و معلـولان، سـلامت آن هـا را بـه عنـوان عضـوی از جامعـه ارتقـا، دهنـد
