خراسانیها از قدیم الایام یعنی قبل از ورود اسلام، صاحب تمدن بزرگی بوده و میراث فکری و تمدنی بزرگی داشتند در واقع، تمدن پارسی به داشتن علوم مختلف معروف بود و با ورود اسلام و از طریق علوم قرآن و حدیث نبوی، علوم جدیدی نیز به آنها اضافه شد. تمدّن پارسی با این علوم ادغام شد و مردم خراسان در مطالعه زبان و ادبیات عربی خلاقیت پیدا کردند. بدین ترتیب در فلسفه اسلامی و همچنین در علوم پزشکی، شیمی، ریاضیات و فیزیک، علما و متفکران برجسته ای ظهور کردند که با کتابهای ارزشمند خود، در گسترش اندیشه اسلامی و علوم اسلامی که به شکوفایی نهضت فکری در خراسان منجر شده است، کمک کرده اند. اهمیت خراسان زمانی بیشتر شد که مرکز مخالفان بنی امیه و محلی برای شروع دعوت عباسیان شد. حمایت مستقیم مردم خراسان از خلافت عباسی باعث شد تا خلفای عباسی بیش از پیش علمای خراسان را به دربار خود نزدیک کنند و در اداره امور از مشورت مستقیم آنها بهره برند. لذا پژوهش حاضر در یک بررسی توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به منابع تاریخی و داده های کتابخانه ای، ضمن ﺗﺄیید نقش عالِمان در این دستاورد تاریخی، تلاش می کند تا دلایل مسافرت دانشمندان خراسان به بغداد و نقش آنها را در جنبش روشنفکری بغداد مورد بررسی قرار دهد. به بیانی دیگر، هدف از این پژوهش، شناخت وضعیت علمی خراسان در سده های نخستین اسلامی و نقش علمای خراسان در رشد و شکوفایی علم و دانش در دوره های اول خلافت عباسی و بررسی موانع و چالشهای پیش روی فعالیت دانشمندان خراسان در جنبش فکری بغداد است. بر اساس اشاره منابع و مدارک تاریخی، علمای خراسانی علاوه بر مشارکتی که در رشد و شکوفایی علم و دانش در بغداد داشتند، در مناصب و مقامهای مختلف سیاسی، نظامی و اداری دولت عباسی نیز به کار گرفته شدند و نقش فعالی در اداره دولت در عصر عباسی ایفا کردند.
