در دوران عبدالملک بن مروان ( 86- 65ق) جامعه اسلامی دچار آشفتگی شد. وی در سخت ترین شرائط به خلافت رسید. حال پژوهش با این پرسش اساسی که خلافت عبدالملک مروان با چه چالش های سیاسی مواجه شد؟ در یافته است در شرق جهان اسلام، گروه های مختلف از قبیل شیعیان، توابین و آل زبیر او را به عنوان خلیفه مسلمین قبول نداشتند. در غرب جهان اسلام دشمنان خارجی از این وضعیت بهره لازم را بردند و به مرز های مسلمانان حمله کردند. عبدالملک پیشینه دینی نداشت. خاندان بنی امیه با انجام کار های خلاف شرع مشروعیت این خاندان را از بین بردند. گروه های مخالف مسلمان از این فرصت استفاده کردند تا قدرت را از چنگ آنان خارج کنند. عبدالملک برای دفع این خطرات، از اقدامات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، دینی استفاده کرد تا برای همیشه از خطر آنان مصون بماند. این اقدامات او گر چه در کوتاه مدت توانست چالش ها را کاهش دهد؛ لیکن در بلند مدت، پیامد های ناگوار سیاسی، دینی و اجتماعی در جهان اسلام داشت که در نهایت به سقوط خلافت مذکور انجامید.
