باوندیان از جمله خاندان های محلی شمال ایران بودند که در سه شاخه، نزدیک به 700 سال به حیات خویش ادامه دادند. باوندیان موفق به ایجاد حکومتی محلی در خاستگاه خویش؛ تبرستان شدند. شاخه ی دوم از این سلسله که با نام باوندیان اسپهبدیه شناخته می شوند در حدفاصل سال های 466 تا 606 ﻫ . ق بر نواحی کوهستانی و جلگه ای تبرستان تسلط یافتند. فرایند تغییر و تبدیل باوندیان از خاندانی زمیندار به سلسله ای محلی در فاصله ی قرن چهارم تا ششم ﻫ . ق، بدون شناخت نسبت به فضای جغرافیایی که باوندیان در آن پدیدار شده بودند، ناممکن می نماید. تضاد مابین دو فضای جلگه ای و کوهستانی قلمرو باوندیان، تاثیری تعیین کننده در پیدایی، تثبیت و حتی زوال این سلسله داشت. مقصود از این نوشتار، بازآفرینی فضای جغرافیایی، قلمرو باوندیان اسپهبدیه و بیان چگونگی اثربخشی دو فضای متضاد جلگه و کوهستان در تحولات این سلسله ی محلی می باشد. اتکا بر منابع کتابخانه ای و رویکرد توصیفی – تحلیلی مبنای این پژوهش قرار گرفته است.
