امروزه با رشد جمعیت، مهاجرت از روستا به شهر و به شهرهای بزرگ، با گسترش بیرویهی شهرنشینی روبه رو هستیم. این گسترش و کمبود زمین با قیمت مناسب، وعدم دسترسی افراد کم درآمد به مسکن مطلوب باعث ایجاد سکونتگاههای غیررسمی و رشد مناطق حاشیه- نشین در شهرها خواهد شد. وجود بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و رشد سکونتگاههای حاشیه نشین شهری در مقیاس جهانی توجه را به تاب آوری شهری و مدیریت بحران در این سکونتگاهها جلب کرده است . تاب آوری اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد تاب آوری جوامع شهری از ظرفیت و توانایی خاصی در افراد و جوامع صحبت میکند که عمدتاً سازگاری در تغییرات تحمیل شده و همچنین قدرت تطبیق با شرایط را در بر خواهد داشت. در این پژوهش، در محدودهی حاشیه نشین باغ خلج اراک به طراحی مسکن ارزان قیمت با هدف ارتقای تاب آوری اجتماعی می پردازیم. همچنین در ارزیابی روشهای ساخت مسکن ارزان قیمت، از ایدهی تکمیل تدریجی استفاده کردیم. یکی از اهداف این پژوهش شناسایی معیارهای تاثیرگذار بر تاب آوری اجتماعی و کالبدی میباشد که با بهرهگیری از اسناد و منابع کتابخانهای این معیارها شناسایی شدند. همچنین به بررسی ایده ی تکمیل تدریجی و موارد تاثیرگذار براین موضوع پرداخته شد. به منظور اثبات فرضیهها سه پرسشنامه تحت عنوانهای پرسشنامهی تاب آوری اجتماعی، پرسشنامهی تکمیل تدریجی و پرسشنامهی تاب آوری فردی کونور و دیویدسون مورد ارزیابی قرار گرفت. دادههای حاصل از 384 پرسشنامه در نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت و ابعاد مختلف آن شناسایی شد. در ادامه به منظور اولویت بندی مولفهها از روش AHP استفاده کرده وهمچنین برای تشخیص تاثیر تمامی شاخصها بر یکدیگر در نرم افزار SmartPLS معادلات ساختاری را ارائه کردیم. نتایج حاکی از آن است که با بهرهگیری از شاخصهای تاب آوری اجتماعی و تاب آوری فردی میتوان مسکن مناسبی برای ساکنان محدوده حاشیه نشین باغ خلج طراحی کرد. همچنین بومی سازی ایدهی تکمیل تدریجی مسکن روش مناسبی برای ساخت مسکن ارزان قیمت و ارتقای تاب آوری سکونتگاه- های حاشیه نشین میباشد.
