نادر رازقی

توسعه فناوری اطلاعات و مواجهه با انقلاب صنعتی چهارم همراه با گسترش کسب‌‌وکارهای پلتفرمی بوده که تغییراتی را بر الگوی اقتصاد، محیط کسب‌وکار سنتی و رفاه مصرف‌کننده اعمال کرده است. مطالعات پیرامون منافع و چالش‌های این کسب‌‌وکارها حکایت از آن دارد که چگونگی حمایت و مشروعیت‌بخشی به آنها به عنوان کاربردی از توسعه علوم و فناوری نوین، مورد سوال است. در ایران نیز، در حوزه کسب‌‌وکارهای پلتفرمی حمل‌‌ونقل، این مسئله موجب ایجاد تعارضاتی شده و چالش‌‌هایی را برای سیاستگذاران ایجاد کرده است. صورت‌بندی این تعارضات ذیل مفهوم مناقشات و همچین شناسایی کنشگران، احصاء مسائل و بررسی روابط بین آنها می‌تواند مفید باشد. از همین رو، در این پژوهش سعی شده است که از طریق نظریه کنشگر-شبکه، کل شبکه‌‌ کنشگران این حوزه و روابط بین آنها شناسایی و تحلیل شود. داده‌‌های این پژوهش که مربوط به بازه زمانی سال‌‌های 1393 تا سال1400 است، مبتنی بر ابزار نقشه‌‌کشی مناقشه جمع‌‌آوری و به منظور تکمیل داده‌‌ها، مصاحبه‌‌های هدفمندی نیز، انجام شد. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد که فرآیند تنظیم‌‌گری کسب‌‌وکارهای پلتفرمی تاکنون با سه مناقشه سرد «مجوز ورود به بازار» ،«منع فعالیت در شهرستان»، «فعالیت غیر قانونی» و یک مناقشه گرم «قیمت‌‌گذاری پویا»، مواجه بوده است که به ترتیب دارای 62، 22، 18 و 17 کنشگر هستند، این مناقشات از طریق ایجاد اتحادیه کسب‌‌وکارهای مجازی، ابلاغ آیین‌‌نامه، تدوین دستورالعمل مربوطه و اعطای مجوز رفع شده است.