حدیث "عالم بزمانه" سفارش امام صادق ع بـه زمانـه شناسـی و شـناخت زمانـه است و بر دستاورد بزرگ آن، سلامت بینشی و در نتیجه گرایشی و رفتاری تأکیـد میکند. دست گذاشتن حضرت بر مسئلۀ زمانه شناسی، این سؤال را درذهـن شکوفا میکند که مراد امام از زمانه چیست و زمانـه شناسـی چگونـه انسـان را از التقاط و انحراف بینشی و فکری امان میدهد؟. این نوشـتار بـا فرضـیۀ اولویـت، ضرورت و فوریت بصیرت به شرایط، الزامات و مقتضیات زمانـه بـر آن اسـت کـه حدیث مذکور را در دستگاه دانش فهم حدیث قرار داد تا با استفاده از راهکارهای فقه الحدیثی فرضیۀ مذکور را ثابت کند. برخی از راهکارهـای بکارگرفتـه شـده در این مقاله عبارتند از: شرح اجزای حدیث، تبیـین شـأن صـدور؛ تشـکیل خـانوادۀ حدیث. راهکارهای فقه الحدیثی مذکور نشان میدهند که شناخت زمانه به معنای شناخت شرایط و مقتضیات آن و زمینه سازی جهت برآورده کردن نیازهای زمانه از اولویتی فوریتی برخوردار است.
