در این مقاله یکی از نظام‌های تولید دستساختههای سنگی دوران نوسنگی منطقه شرق مازندران بر پایه کاوش‌های توق تپه در سال 1399به صورت توصیفی-تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی فناوری، گونه‌شناسی و تاثیر معیشت بر شیوه بکارگیری فناوری‌ها و مطالعه چگونگی تولید دستساختههای جورواجور در این محوطه، از مهم‌ترین هدف‌ها و پرسش‌های این پژوهش در این تپه است. توق تپه در بخش مرکزی نکا و در نزدیکی کوه‌های هوتوکش، از مهم‌ترین منابع سنگ چرت در ایران، واقع شده است. دستساختههای سنگی مکشوفه از کاوش این محوطه از سنگ چرت ساخته شده‌اند. این دست‌ساخته‌ها در محوطه ساخته نمی‌شده و بخشی از توالی تراش در خارج از آن انجام می‌شده است. باتوجه به این‌که هیچ نمونه سنگ مادر تیغه در مجموعه مشاهده نمی‌شود به نظر می‌رسد تیغه‌ها به صورت آماده به محوطه وارد شده و بیش‌تر، عمل رتوش و یا فرم-دهی نهایی برداشته‌ها در آن انجام می‌گرفته است. شواهدی چون بزرگی سکوی ضربه، حباب ضربه دوگانه و پریدگی حباب ضربه نشان می‌دهد که فناوری مورد استفاده در صنایع سنگی توق تپه به شیوه ضربه مستقیم با چکش نرم و یا ضربه غیرمستقیم بوده است. از ویژگی‌های شاخص این مجموعه، فراوانی ابزارهای روی تراشه و کنگره دندانه‌دارها و کمبود خراشنده‌های (ناخنی و هندسی) و ابزارهای دارای جلای داس است. صنایع سنگی توق تپه به لحاظ ترکیب‌بندی فناوری، بیش‌ترین شباهت را با صنایع سنگی میان‌سنگی غار کمیشان دارد. به-احتمال، شیوه ساخت دستساختههای سنگی دوران نوسنگی، دنباله شیوه ساخت دست‌ساخته‌ها در دوران میان‌سنگی کاسپی بوده است. شیوه تامین معاش، تاثیر مستقیمی روی گونه، روش و فناوری ساخت دست‌ساخته‌ها دارد. مطالعه ما نشان داده است که به دلیل ظرفیت بالای محیط زیست منطقه مورد مطالعه در تامین خوراک مورد نیاز جوامع پیش‌ازتاریخ، دگرگونی چشم-گیری در گونه‌شناسی و فناوری ابزارهای نوسنگی این محوطه در راستای دگرسانی معیشت مبتنی بر تولید غذا مشاهده نمی-شود.
