ناصر جعفری

آلاینده های اتمسفری یکی از مشکلات زیست محیطی مهم در جهان به شمار می آیند. گیاهان به خصوص درخت ها و درختچه ها از مهم ترین عوامل در رفع آلاینده های موجود در اتمسفر می باشند و از طرفی دیگر طریق مکانیزم های مختلفی قادر به افزایش مقاومت در برابر اثرات مخرب آن ها می باشند. در مطالعه حاضر مقاومت گیاه افرا پلت (Acer velutinum Bioss.) و نارون (Ulmus minor Mill. ) نسبت به آلاینده های مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ازن و برخی از پارامتر های اقلیمی شامل دما، بارندگی و رطوبت نسبی، از طریق اندازه گیری برخی شاخص های فیزیولوژیکی مانند رنگدانه های فتوسنتزی (کلروفیلa و b و کاروتنوئیدها)، آنتوسیانین، پروتئین، فعالیت آنزیم پراکسیداز، شدت و تعداد باند های ایزوآنزیمی پراکسیداز، فنل کل و عناصر معدنی نظیر نیتروژن و فسفر مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین پارامتر های خاکی از جمله میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی و غلظت عناصر نیتروژن و فسفر اندازه گیری شد. افزایش غلظت آلاینده ها و کاهش میزان بارندگی در سه منطقه از تهران نسبت به مازندران مشاهده شد. به منظور بررسی چگونگی تاثیر عوامل محیطی به ویژه غلظت آلاینده ها بر ویژگی آناتومیکی گیاهان مورد مطالعه، برش عرضی از برگ گیاه افرا پلت و نارون تهیه و برخی از خصوصیات مورفولوژیکی نظیر ضخامت پارانشیم، اسکلرانشیم، تراکم روزنه و کرک بررسی گردید. گیاه افرا پلت و نارون در سه منطقه در تهران شامل تجریش، پارک لاله، پارک شهر و یک منطقه در مازندران جمع آوری گردید. نتایج حاکی از آن است که گیاه افرا پلت و نارون با افزایش معنی دار میزان رنگدانه های کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید ها، غلظت پروتئین و نیز میزان فسفر با افزایش غلظت آلاینده ها مقابله کرده اند. اگرچه تفاوت میزان فسفر در منطقه آلوده (پارک شهر) نسبت به مازندران در گیاه نارون 3 برابر بیشتر از افرا پلت بوده است. اگرچه میزان نیتروژن گیاه در مناطق آلوده اندکی کاهش یافته است، میزان پروتئین احتمالا به دلیل افزایش میزان عنصر فسفر در هر دو گیاه افزایش یافته است. همچنین در بررسی ترکیبات ثانویه مشخص گردید میزان فنل در گیاهان رشد یافته در مناطق مختلف مورد مطالعه به سختی تغییر کرده است اما غلظت آنتوسیانین به عنوان گروهی از ترکیبات فنلی، با افزایش غلظت آلاینده ها افزایش معنی داری داشته است. در بررسی فعالیت آنزیم پراکسید