نیتروژن (N)، جزء ضروری آمینواسیدها، نوکئیک اسیدها و کلروفیل هاست و در کنار فسفر و پتاسیم، عامل اصلی رشد سریع در گیاه (افزایش بیومس)، از افزایش ارتفاع گرفته تا تعداد پنجه و درنتیجه بازدهی عملکرد و کیفیت در دانه برنج (.Oryza sativa L) محسوب می شود.در مطالعه حاضر، دو رقم برنج طارم هاشمی و شیرودی انتخاب و بذرها پس از پرورش تا مرحله نشاء، هر یک در محیط هایی با منبع نیتروژنی متفاوت به صورت مکانیزه با 4 تکرار نشاء شدند. برای منابع مختلف نیتروژنی سه کود اوره، نیترات آمونیوم و نیترات پتاسیم به ترتیب به میزان 100، 133 و 336 کیلوگرم برهکتار (بر مبنای مساوات تعداد مولاریته نیتروژن) در سه نوبت به محیط کشت تلقیح شدند. نتایج نشان داد که در میان سه تیمار مختلف، تیمار اوره در هردو رقم شیرودی و طارم هاشمی به ترتیب با مقدار 452/7 و 698/6 میلی گرم بر گرم بیشترین حجم تولید رنگیزه در برگ ها را داشته است و تیمار نیترات آمونیوم کمترین میزان رنگیزه را به ترتیب با مقدار 841/6 و 065/5 میلی گرم بر گرم به ثبت رساند. اما سنجش پروتئین کل در پیکره گیاه نشان می دهد تیمار نیترات آمونیوم در شیرودی و طارم هاشمی به ترتیب با مقدار 203/9 و 491/6 میلی گرم بر گرم نمونه بیشترین و تیمار اوره به ترتیب با مقدار 560/7 و 024/5 میلی گرم بر گرم نمونه کمترین میزان را داشته است. همچنین در سنجش چندین پارامتر در دانه همچون آمیلوز ، قندهای محلول و پروتئین های آلبومین، گلوبولین، پرولامین و گلوتلین نشان داد که همواره تیمار نیترات آمونیوم در هردو رقم شیرودی و طارم هاشمی بالاترین مقدار را نسبت به تیمار نیترات پتاسیم و اوره داشته است. تفکیک رنگیزه ها فتوسنتزی در تیمار اوره نشان می دهد که مقدار رنگیزه کاراتنوئید در هردو رقم شیرودی و طارم هاشمی افزایش قابل توجهی در مقایسه با سایر تیمارها و مقدار کلروفیل a و b داشته است که میتواند بیانگر حضور تنش در گیاهان تیمارشده با اوره باشد.
