ناصر جعفری

فسفر به عنوان یکی از عناصر مهم و ضروری جهت رشد و نمو گیاه در بسیاری از فرایندهای حیاتی مانند تولید انرژی، بیوسنتز اسیدنوکلئیک، تنفس سلولی، تنظیم عملکرد آنزیم ها، سیگنالینگ و حفظ ساختارهای غشایی نقش دارد. کاهش و افزایش بیش از حد عنصر فسفر در گیاه می تواند باعث اختلال در هموستاز سلولی شود که منجر به اختلال در فعالیت های متابولیکی گیاه، رشد گل و بذر، فیزیولوژی و مورفولوژی ریشه و در نهایت کاهش بازده محصول می شود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر غلظتهای مختلف فسفر بر عملکرد فیزیولوژی و بیوشیمیایی دو رقم برنج محلی (طارم) و اصلاح شده (ندا) انجام شد. برای این منظور ارقام برنج در شرایط مزرعه ای بــه صــورت فاکتوریــل در قالــب طرح کامل تصادفی با 4 تکرار تحت تیمار سوپر فسـفات تریپـل در مقــادیر مختلف 80، 160 و240 کیلــوگرم در هکتار کشت شـدند. یک تیمار به عنوان کنترل در نظر گرفته شد که کود فسفری دریافت نکرده بود. برداشـــت گیاه برنج قبل از خشک شدن بوته های برنج صورت گرفت و در دمای 4 درجه سانتی گراد به آزمایشگاه منتقل شد. برداشت دانه ها نیز در مرحلـــه رســـیدگی فیزیولوژیـک صورت گرفت. سپس پارامترهای رشد گیاه و دانه رست شامل وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، درصد و سرعت جوانه زنی دانه ها، وزن هزار دانه و تعداد دانه های خالی در هزار دانه، مقدار فسفر، پروتئین های ذخیره ای، آمیلوز، قند محلول، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و الگوی ایزوآنزیمی آلفاآمیلاز در دانه ارقام برنج مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه گیاه طارم با افزایش سطح فسفر خاک افزایش یافت در حالیکه در رقم ندا با افزایش سطح فسفر خاک این پارامترهای رشد گیاه کاهش یافتند. مقدار فسفر دانه در رقم طارم با افزایش میزان فسفر خاک در تیمار 160 کیلوگرم در هکتار نسب به مقدار فسفر دانه در گیاه کنترل افزایش یافت. در حالیکه در تیمار 240 کیلوگرم فسفر در هکتار، کاهش در میزان فسفر دانه نسبت به تیمار 160 کیلوگرم فسفر در هکتار مشاهده شد که این کاهش احتمالا به دلیل اثر مهاری فسفر افزایش یافته دانه بر ناقلین فسفر در دانه می باشد. تعداد دانه های خالی در هزار دانه برنج رقم طارم در تیمار 160 کیلوگرم فسفر در هکتار افزایش معنی دار و به دنبال آن وزن هزار دانه نسبت به این پارامترها در دانه گیاه کنترل کاهش یافت. در تیم