مجید تفریحی

تاریخ استفاده از گیاهان در درمان بیماری های مختلف به اندازه تاریخ بشر قدمت دارد. رابطه انسان و گیاهان دارویی به گذشته های دور باز می گردد و دانش بشر از گیاهان دارویی نتیجه قرن ها مبارزه با بیماری های مختلف است (Petrovska, 2012). شیمی درمانی یکی از درمانهای مرسوم سرطان است که استفاده از آن حدود 5 دهه است که در کلینیک مورد استفاده قرار می-گیرد اما با وجود موفقیت های شیمی درمانی در درمان سرطان، عوارض بسیاری دارد . از آنجایی که داروهایی با منشا گیاهی فاقد سمیت و یا با عوارض جانبی کمتری هستند، از این رو سال‌هاست که مورد توجه محققین قرار گرفته اند (Desai et al., 2008). خواص ضد سرطانی گیاهان سال هاست مورد توجه قرار گرفته و موسسه ملی سرطان آمریکا (NCI) حدود 3500 گونه گیاهی با اثرات ضد سرطانی را کشف و معرفی کرده است. از جنس Teucrium متعلق به خانواده Lamiaceae می توان بعنوان یکی از صدها گیاهی نام برد که خواص درمانی مفیدی دارد. جنس Teucrium شامل حدود 300 گونه است که در آسیای جنوب شرقی، آمریکای مرکزی و منطقه مدیترانه پراکنده شده و 12 گونه آن اندمیک ایران است که مریم گلی، آویشن و پونه کوهی از این دسته هستند (Tafrihi et al., 2014). آنالیزهای شیمیایی انجام شده نشان می دهد گونه Teucrium غنی از فلاونوئیدها ، ترپن ها ، ترکیبات فنلی و سلنیوم است که می تواند خواص ضد دیابت، ضد التهاب، ضد بیماری های کبدی، چاقی، کلسترول بالا و ضد سرطانی آن را توجیه کند. علاوه بر این های گزارشاتی در مورد اثرات ضد باکتریایی، آنتی اکسیدان و ضد درد از عصاره Teucrium وجود دارد (Eizadifard et al., 2023). گونه Teucrium persicum از گیاهان بومی ایران بوده که در استان فارس رشد می کند. Teucrium persicum از سال های دور در ایران جهت درمان های سنتی برای سردرد و دردهای شکمی استفاده می شود (Eizadifard et al., 2023). مطالعات فراوانی در مورد اثرات عصاره متانولی چند گونه متفاوت Teucrium بروی سلول های سرطانی انجام شده که نشان از کشندگی عصاره گونه های Teucrium بروی سلول های سرطانی و تغییرات مطلوب بیان ژن دارد.