در حوزه ی فرهنگ ایرانی به ویژه سرزمین ماوراءالنهر، تجلید به عنوان یکی از شاخه های مهم هنر کتاب آرایی و کتاب سازی، از موضوع های مهم و هدفمند محسوب می شود که توانسته است با نفوذ معنوی خود حتی در تاریخ تمدن جهان تأثیر به سزایی بگــذارد. بی تردید آگاهی از چگونگی تأثیر و نقش قابلیت های فکری و هنری مردم این حوزه ی فرهنگی گسترده بر هنر تجلید گستره ی وسیعی از جغرافیای جهان، از هنگام آغازین تحولات تا تعالی آن، بخش در خور توجهی از علل و عوامل شکوه و جلال معنوی و فرهنگی یکی از تمدن های بزرگ بشری- ایران زمین- را تبیین می کند. رشد و توسعه ی نگرش حاکمان، عالمان و هنرمندان این حوزه ی فرهنگی در سایه ی نقش و تأثیر فرهنگ ایرانی- اسلامی، سبب تحول گونه های متعدد و متنوع تجلید (از حیث مواد و مصالح مورد استفاده، فن ساخت و طرح و نقش) در حوزه ی بزرگ تمدن ایران اسلامی گردیده است. سرزمین ماوراءالنهر در تحولات هنر جلدسازی تمدن ایرانی- اسلامی- به ویژه در دوران تیموریان- یک نقطه ی عطف است. در این زمان است که تجربه های ماندگار تجلید گذشته در تلفیق با خلاقیت های نو در فضای شایسته ی کارگاه های کتاب آرایی عصر تیمور و فرزندانش، هنر جلدسازی را به رنسانس توسعه و تحول تجلید تمدن اسلامی بدل کرده است. در این پژوهش ضمن بررسی اجمالی جایگاه هنر تجلید در حوزه ی فرهنگ ایرانی و نیز فن شناسی و تحولات ساختاری مواد و مصالح و نقش و طرح های مورد استفاده در آن، با بهره گیری از روش مشاهده و بررسی میدانی جلدهای شاخص دوره های مختلف در سرزمین ماوراءالنهر- به طور ویژه گنجینه های شهرهای تاریخی دوشنبه، تاشکند، سمرقند و بخارا- و نیز آثار مکتوب قدیم و جدید، فنون و گونه های مختلف جلدسازی در حوزه ی ماوراءالنهر را به تفکیک دوره های تاریخی- با تاکید بر دوران تیموریان- و نیز کیفیت تاثیرپذیری از هنر تجلید ایرانی، شناسایی، طبقه بندی و تحلیل گردید.
