جایگاه فرش دستبافت ایران در میان انبوه هنرهای سنتی و دستی به جای مانده از دور دستهای تاریخ و فرهنگ هنر ایران در چنان مرتبهای قرار دارد که از آن به عنوان شناسنامهی فرهنگی کشور یاد میشود. این محصول از دیرباز به عنوان مهمترین کالای صادراتی به دنیای خارج به شمار میآمده است. از جمله مناطق قالیبافی در ایران که فرش دستبافت آن شهرت جهانی داشته؛ قهستان یکی از مراکز قالیبافی شهرستان بیرجند - بوده است؛ به طوری که در اکثر موارد سفرنامه نویسانی که از منطقه بازدید به عمل آوردهاند، ضمن تمجید از قالی شهر بیرجند، قالیبافی در شهر قهستان را ستودهاند. مهمترین طرح اکثر قالیها بافته شده قهستان طرح لچک و ترنج با نقشمایههای اسلیمی، ختایی و ریزه ماهی است؛ با این وجود علاوه بر طرح لچک و ترنج، طرحهای دیگری از جمله طرح درختی نیز تولید میشده است. نقش غالب قالیچههای درختی شهر قهستان، نقش درخت سرو است. این پژوهش – که به روش توصیفی و تحلیلی انجام گردید – می کوشد تا ضمن معرفی دو قالیچه منحصر به فرد با نقش درختی قهستان، به نمادشناسی نقش درخت به کار رفته بر آن بپردازد. نقوش گیاهی به کار رفته در این قالی ها – به ویژه درخت سرو - صرفا برای پر کردن فضای خالی قالی به کار نمیرود؛ بلکه زمینهای مناسب برای تجلیات اسطورهای و نمادین قومی که طی سالیان متمادی حفظ و به ارث رسیده است.
