1403/09/04
مصطفی رستمی

مصطفی رستمی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: 0009-0003-0877-2937
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: https://www.scopus.com/dashboard.uri
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: ایران، مازندران، بابلسر، دانشگاه مازندران، دانشکده هنر و معماری، گروه صنایع دستی و پژوهش هنر
تلفن: 35342981

مشخصات پژوهش

عنوان
بررسی بن‌مایه های نامگذاری نقوش بکار رفته در دستبافته‌های مازندران
نوع پژوهش
پایان نامه
کلیدواژه‌ها
دستبافته‌های مازندران، فرهنگ تبری، نقوش دستبافته‌ها، بن مایه های نامگذاری، ریشه‌های طرح‌ها
سال 1402
پژوهشگران سیدحمزه کاظمی سنگدهی(دانشجو)، مصطفی رستمی(استاد راهنما)

چکیده

دستبافته‌ها یکی از مهم‌ترین مصادیق هنرهای بومی مردم مازندران می‌باشند که دارای نقوش متنوعی هستند. نقوش دستبافته‌ها دربردارنده اطلاعاتی در مورد فرهنگ، آیین، جغرافیا، تاریخ و باورهای فولکلوریک مردمی هستند که آنها را بوجود آورده و حفظ کرده‌اند. برخی نقوش، پیشینه‌ای بسیار دور دارند و این نشان دهنده استمرار شاخصهای فرهنگی است، با این حال، دریافتن چرایی حضور و علت های نامگذاری آنها نیاز به تعمق دارد. هدف این پژوهش بررسی ریشه های واژگانی نامهای نقوش دستبافته‌های مازندران و تاثیر و تاثر آنها از فولکلور است و همچنین مطالعه کیفیت تاثیرپذیری ادبیات عامه و محیط زیست بر روی بن‌مایه های نقوش نیز، مورد بررسی قرار گرفته است. روش بکار رفته در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و اطلاعاتی که به صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده‌اند را مورد کنکاش قرار داده است. نتایج پژوهش نشان داد که نقوش حامل جهان بینی، باورها، ابزار های کار مردانه و زنانه، طبیعت و آیینها هستند. اغلب نقوش به کار رفته در دستبافته‌ها به قدری ذهنی و تجریدی هستند که به تنهایی ممکن است قابل فهم نباشند و این نام نقش است که درک و دریافت بافنده را انتقال می‌دهد. یافته‌ها نشانگر این هستند که بافندگان، مناسبات تولید اقتصادی مردم مازندران که حول محور دامداری و کشاورزی بوده است و ابزار کار زندگی دامداری و کشاورزی را، در کنار عوامل طبیعی و جغرافیایی مازندران، از طریق نام و اسم نقش معرفی می کردند و نشان می دادند. فراوانی آب و نزدیکی دریا، جنگل نشینی و دشت پیمایی و زندگی در کوهستان در نقوش منعکس هستند و حضور عوامل طبیعی را در کنار هم، در دستبافته‌ها می‌توان دید. در کنار مناسبات کاری و ابزار کار، باورهای متافیزیکی مردم درباره پدیده ها، بیشترین تاثیر را در نامگذاری نقوش دستبافته‌ها دارا هستند. بسیاری از نقوش دستبافته‌ها به شدت تجریدی و ساده شده‌اند و اغلب از طریق توجه به نام نقش، قابل فهم بهتر هستند. دستبافته‌های مازندران علاوه بر کاربرد ابتدایی شان که به عنوان زیرانداز و روانداز و گلیم و...دارند، به عنوان یک رسانه نیز عمل می‌کنند و از طریق نقوش، به عنوان یک نشانه و نامگذاری دقیق نقش، به عنوان کلید حل مسئله، باورهای اعتقادی و آیینی، ماهیت کار و ابزار کار، طبیعت پیرامون اعم از جغرافیا و پوشش گیاهی و تنوع جانوری را، منعکس می‌کنند.