سانجیم‌دوزی ترکمن از جمله هنرهای اصیل و بومی ترکمانان است که با وجود علاقه وافر دختران و زنان ترکمن و هنرنمایی ایشان در دوخت نقشها و طرح‌های مختلف با رنگ های گوناگون بر روی لباس‌ها و دیگر تزیینات‌شان منابع مکتوب در این زمینه چندان موجود نیست. بررسی و شناخت نقوش سانجیم دوزی ترکمن و منشا پیدایش، مفاهیم و کاربردهای آنها دریچه تازه ای برای شکافتن اندیشه‌های گذشتگان اقوام ترکمن ایران خواهد بود. این پژوهش-که به روش توصیفی با بهره‌مندی از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی در منطقه انجام گردید– می‌کوشد تا به بررسی گونه‌های نقوش مورد استفاده در هنر سانجیم‌دوزی ترکمن و در پی آن شناخت مفاهیم نقوش مورد استفاده در آن بپردازد. نتیجه مطالعات در بررسی بیش از 100 قطعه آثار و البسه با نقوش مختلف حاکی از آن است که شکل و رنگ و نوع نقش در گروه‌های مختلفی که از طبیعت، جانوران و عقاید و باورها، ابزار‌آلات و ادوات جنگی قابل تفکیک است. منشاء پیدایش برخی از اشکال این نقوش از عقاید و باورهای اجداد اقوام ترکمن بوده است و برخی دیگر نیز با عناصر موجود در اشیای پیرامون و موجودات و طبیعت همخوانی دارند.
