بررسی طرح ها، نقش ها و نگاره های موجود در جلدهای دوره های مختلف تاریخی تمدن ایران، می تواند شناخت ما را در خصوص تحولات هنری آن ها افزایش دهد. از جملۀ این نوع تحولات، می توان به سیر تحول کاربرد خط و کتیبه سازی یا کتابه سازی بر جلدها اشاره کرد که از اهمیت فراوانی، هم در محتوای کتیبه ها و هم در شکل و صورت آن ها، یعنی انتخاب و اجرای نوع قلم بر بستر جلد چرمی یا روغنی برخوردار است. در این پژوهش فن کتیبه سازی بر جلدها و ویژگی های آن بررسی مستند شده است و به دنبال آن تحولات کاربرد خط در تجلید ایرانی با مطالعۀ میدانی از جلدهای نفیس موجود در شش گنجینۀ نسخه های خطی در ایران و دو گنجینه نسخ ههای خطی در خارج از کشور در یک طبقه بندی علمی مورد مداقه و تحلیل قرار گرفته است. طبق بررسی های صورت گرفته در این مقاله، تحولات کاربرد خط در تجلید نسخ حوزۀ تمدن ایران از سدۀ شانزدهم/ دهم تا نوزدهم/ سیزدهم را می توان در کی طبقه بندی ششگانه خطوط نسخ، ثلث، نستعلیق، ریحان، رقاع و خطوط تر یکبی ارائه کرد.
