عشق کاربردی ترین وجه مفاهیم در هنر ایرانی است. قلب پر تپش عشق، مولد شور، شیدایی، رمز و راز، زیبایی و معانی بلند را به مضامین و تصاویر هنر ایرانی می بخشد. نظم ضربان این قلب فراوان حساس، مدیون بار متافیزیکی و روحانی آن است که هم چون حوزه ی فرهنگ و ادبیات، در قالب های مختلف شکلی، رنگی و بافتی به هنر ایرانی طراوتی صوری، باطنی، ابدی و ماندگار ارزانی می دهد. علاوه بر بسترهایی چون نگارگری، معماری و ...، تلألوی نمودهای پر شور و حـال عشق را در نقش های جلدهای ایرانی نیز می توان مشاهده و حس کرد. جلدهای ایرانی در طول تاریخ- به ویژه در دوران قاجار- با فنونی متنوع، بستر مناسبی برای نقش و ثبت دلدادگی و عاشقی با مضامین زمینی و آسمانی بوده اند و تردیدی نیست که بررسی آن، جلوه های جذاب و روشنی از فرهنگ عشق و ایثار در تمدن ایران زمین را نمایان می سازد. در این مقاله، ضمن بررسی نظری مفاهیم نمادین عشق در هنر ایرانی از نگاه هنر سنتی و رابطه ی عشق و هنر، تلاش گردیده است در قالب یک طبقه بندی مناسب، نقش های نمادین عشق بر جلدهای قاجاری در قالب هایی چون عبارات مقدس، عبارات ادیبانه و خاضعانه، نقش انسانی در حالات مختلف و مناظر خیالی، تحلیل و برشمرده شود.
