کاروانسراها به عنوان یکی از شاخصههای هنر معماری در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و روابط اجتماعی نقش اساسی در گذشته داشتهاند. در معماری این مکانها تلاش شدهاست تا روح هنر اسلامی در اجزا آن به گونهای جلوهگری کند که یک مسافر با دیدن عناصر معماری علاوه بر رفع خستگی جسمانی، نشاط روحی و روانی را نیز تجربه کند. در کاروانسراهای گدوک و گمبوج نمونهای از کاروانسراهای کوهستانی مازندران عناصر آن به گونهای میباشد که روح و هنر اسلامی در آن جلوهگری میکند. این مقاله که به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام گرفتهاست با روش جمعآوری دادهها به صورت کتابخانهای در پی کشف ویژگیهای هنر اسلامی در این دو کاروانسرا میباشد. در این نوشتار سعی میشود به این سؤال جواب دهد که جلوههای هنر اسلامی در معماری کاروانسراهای مازندران با تاکید بر کاروانسراهای گدوک و گمبوج که روزگار با عظمت و شکوهمندی را سپری کردند؛ چگونه قابل تببین و توصیف است؟ نتایج حاصله از این پژوهش نشان میدهد که جلوههای هنر اسلامی در این دو کاروانسراها هم چون دیگر معماریهای آئینی مازندران از عناصر هنر اسلامی مثل گنبد، طاق، شبستانها و ... بهره گرفتهاست تا حس الهی بودن را در مسافران با دیدن بصری اجزاء معماری اسلامی تقویت کند.
