عود سازی است زهی با کاسه ای گلابی شکل، دسته ای کج و صدایی قوی، پخته و زیبا. می توان گفت جزء اجداد بسیاری از سازهای زهی ایران از جمله تار، سه تار، دو تار، تنبور و رباب و ... است و پیشینه ای غنی دارد. به سبب جایگاه ساز عود در فرهنگ و هنر ایران عصر تیموری و صفوی، هنرمندان با تصویر کردن آن در آثار نگارگری دوره های مذکور بر اهمیت و توجه آن دوچندان افزوده اند. در این مقاله جایگاه، کاربرد و آرایش ساز عود در پنج نگاره از مکتب هرات (از دوره تیموری) و پنج نگاره از مکتب دوم تبریز (از دوره صفوی) مورد تحلیل و تطبیق قرار گرفت. این پژوهش – که به روش تحلیلی و توصیفی و با گردآوری مستندات و داده ها به طریق کتابخانه ای و میدانی انجام گردید – می کوشد تا به بررسی و تطبیقی ساز عود در نگارگری مکتب هرات و مکتب دوم تبریز بپردازد و در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که: جایگاه، کاربرد و آرایش ساز عود در نگارگری دوره های تیموری و صفوی دارای چه شباهت ها و تفاوت هائی است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که ساز عود در مراسم جشن ها استفاده می شده و نوازنده آن همیشه مرد بوده است. در نگاره های هر دو مکتب نگارگری هرات و تبریز دوم، نوازنده عود بخاطر ظاهر و وجود محاسن از سایر نوازندگان مسن تر بوده که این احتمالا حکایت از دشواری نواختن این ساز می کند. غالبا ساز عود در کنار ساز دایره زنگی آمده، و همواره در جشن ها استفاده شده است. در تمام نمونه های نگاره های مکتب تبریز دوم ساز عود در سمت متمایل به چپ تصویر و پایین صفحه قرار دارد، اما در نگاره های مکتب هرات از این الگو پیروی نشده است.
