محمد رحمانی

اهداف: تغییرات کاربری اراضی در اثر فعالیت های انسانی یکی از موضوعات مهم در برنامه ریزی های منطقه ای و توسعه ای است. هدف این تحقیق، آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست سنجنده TM، ETM+، IRS و ASTER بود. روش شناسی: در این پژوهش نیمه تجربی، تغییرات کاربری اراضی حوضه آبخیز هراز در یک دوره 23 ساله مورد ارزیابی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش از تصاویر TM سال 1992، ETM+ سال 2002 و IRS و ASTER سال 2015 ماهواره لندست استفاده شد و پس از انجام اقدامات مورد نیاز در مرحله پیش پردازش، با طبقه بندی نظارت شده، نقشه آشکارسازی تغییرات تهیه شد. از نرم افزارهای Idrisi Andes ، ArcGIS ، ENVI، Edrisi Andes و Statistica استفاده شد. همچنین، برای بررسی معنی داری تغییرات، از آزمون مجذور کای در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: ارزیابی نشان داد که صحت کلی و ضریب کاپای نقشه طبقه بندی شده TM به ترتیب 0/84 و 0/79، ETM+ برابر 0/86 و 0/80 و IRS برابر 0/95 و 0/90 بود. نتایج نشان داد که اراضی مرتعی، جنگلی، زراعت آبی و مخازن آبی به اراضی باغی، مسکونی و فاقد پوشش گیاهی تبدیل شده بودند؛ به گونه ای که بر وسعت اراضی باغی، مسکونی و فاقد پوشش گیاهی طی 23 سال به ترتیب 2/21، 1/29 و 7/10% افزوده شده بود، در مقابل از اراضی مرتعی، جنگلی و زراعت آبی به ترتیب به میزان 5/06، 4/50 و 0/85% کاسته شده بود. همچنین وسعت مخازن آبی کاهش یافته بود. نتیجه گیری: مساحت طبقات کاربری اراضی در حوضه آبخیز هراز در طی سری زمانی 2015-1992، تغییرات فراوانی داشته است. طی این دوره، مساحت اراضی طبیعی (جنگل و مرتع) با نرخ تغییر حدود 828 هکتار در سال بوده است و به همین میزان به مساحت اراضی باغی و مسکونی افزوده شده است.