احمد بن محمد بن خالد برقی از جمله چهرههای شاخص امامیه در سده سوم است که بنابر نظر رجالشناسان امامی، به دلیل نقل از راویان ضعیف و اعتماد به روایات مرسل، توسط احمد بن محمد بن عیسی اشعری از قم اخراج شده و پس از گذشت زمان، به دالیل نامعلومی به قم بازگردانده شده است. این مقاله برای نخستین بار با بهرهگیری از روش تاریخی- تحلیلی، علل اخراج و بازگشت احمد برقی به قم را مورد بازخوانی قرار داده است. با تکیه بر شواهد تاریخی آشکار شد که تعلق برقی به جریان فکری »ادب« و مخالفت احمد اشعری با رویکرد ادبگرایانه به احادیث، زمینه اخراج برقی از قم را فراهم آورد. مطالعه حاضر برای تبیین دالیل بازگشت برقی، توازن قدرتهای سهگانهی علمی، سیاسی، اقتصادی در قم و نیز چالشهای میان آنان را بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که وابستگی برقی به طیفِ علمیِ قدرتمندِ »ادب« در قم که یارای رقابت با طیف علمی اشعریان را داشت و نیز ظرفیتِ این طیف علمی بر برقراری روابط سازنده و راهبردی با مراکز قدرت و ثروت )امرا و تجار قم(، امکان بازگشت برقی به قم را فراهم آورد
