مفاد شماری از روایات؛ بیانگر آفرینش روح انسانها قبل از بدنشان است. این روایات که با عنوانهایی مانند روایات اظله، اشباح و ارواح یاد می شوند؛ از سوی برخی اندیشوران مانند شیخ مفید (ره) نادرست ارزیابی شده است. استناد به این روایات در حوزه های گوناگون تفسیری، معرفتی و کلامی بیانگر ضرورت ارزیابی فقه الحدیثی این روایات است. پژوهش پیش رو با شیوه توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای می کوشد تا برخی ابعاد مهم این موضوع را به بحث نشیتذ. این پژوهش ، ضمن تحلیل فقه الحدیثی و جرح و تعدیل سندی روایات این باب، به این نتیجه توجه می دهد، که - به گمان قوی - این روایات دارای اعتبار کافی نیست و نیز راهیابی برخی از این روایات به منابع حدیثی فریقین، از سوی مروجان اسرائلیات و نیز غالیان صورت گرفته است. نتیجه این پژوهش در اثبات و یا رد نظریه عالم ذر اثر آشکار دارد.
