مساله شناخت دقیق شاخص ها و بایسته های «مسجد تراز» در تمدن نوین اسلامی بعنوان اولین بستر خودسازی و جامعه پردازی و نیز نخستین نهاد عینی تمدن اسلامی است که مورد تاکید علمای دین به ویژه امامین انقلاب اسلامی است، ضروری می باشد. به همین منظور مقاله حاضر تلاش دارد شاخص‌ها و بایسته‌های «مسجد تراز» در فرایند تحقق تمدن نوین اسلامی از منظر امامین انقلاب اسلامی را شناسایی نماید. در مقام فرضیه و پاسخ به سوال اصلی باید گفت دیدگاه آیه الله خامنه ای با امعان نظر به مبنای تمدنی امام خمینی به عنوان راه حل شکل‌گیری مسجد تراز در نظر گرفته شده است. یافته ها و نتایج تحقیق مبتنی بر روش توصیفی و تحلیلی حاکی از این استکه ویژگی های مسجد تراز در منظومه فکری مقام معظم رهبری در فرایند تحقق تمدن نوین اسلامی و بر اساس مبنای تمدنی امام خمینی، عبارتند از: 1- ضرورت ایجاد تحولِ معنوی بوسیله مسجد. 2-ضرورت ایجاد تحولِ شناختی بوسیله مسجد با داشتن کارکردهای ذیل: الف: مدرسه و محل تعلیم ب: تبلیغ و آگاه سازی افکار عمومی پ: پایگاه مقابله با تهاجم فرهنگی و اعتقادی. 3- ضرورت ایجاد تحولِ کارکردهای سیاسی –اجتماعی مسجد با داشتن کارکردهای ذیل الف: نظارت بر مساجد از شوءن حکمرانی ب: محل اتخاذ تصمیم های مهم سیاسی پ: محل اطلاع رسانی در ابعاد مختلف ث: محلی برای تجمع جهادگران، مقدمات دفاع و مداوای مجروحان جنگی ح: کانون فعالیت های اجتماعی مانند کمک رسانی، همدلی و مشاوره خ: کانونی برای مقاومت در برابر استبداد و ظلم ستمگران.
