یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر انسان‌ها در طول تاریخ بیماری بوده است. در این میان بیماری‌های همه‌گیر نقش به سزایی در تغییرات جمعیتی و همچنین افول تمدن‌ها داشته‌اند. آنچه در بسیاری از محوطه‌های باستانی در ایران و سرزمین‌های پیرامونی آن در دوره شهرنشینی و یا پایان عصر مفرغ دیده می‌شود، افول و یا اضمحلال بسیاری محوطه‌های باستانی است؛ نمونه این افول در دولت‌شهرهای بین‌النهرینی تا آسیای صغیر و فلسطین و مصر در غرب و تا شهرهای هاراپایی در شرق دیده می‌شود. این افول در شواهد باستان‌شناختی قابل رویت است اما دلیل این اتفاق چه است در پرده‌ای از ابهام است. علت اصلی شیوع بیماری‌های همه‌گیر در دوران آغاز شهرنشینی تراکم جمعیت شهری و گسترش ارتباطات فرا منطقه‌ای بوده است. آنچه می‌دانیم، بیماری‌های همه‌گیر برای اینکه از شکل محلی به همه‌گیری منطقه‌ای و جهانی تبدیل شوند نیاز به یک جامعه میزبان پرجمعیت و در ارتباط با هم دارند؛ چیزی که در جوامع انسانی تا پیش از گسترش روابط فرامنطقه‌ای فراهم نبوده است. این گسترش ارتباطات فرامنطقه‌ای به شکل بازرگانی و سیاسی، شرایط گسترش بیماری و عوامل بیماری‌زا را به شکل گسترده‌ای فراهم ساخت تا جایی که در شواهد باستان‌شناختی حضور افراد غیربومی بیمار در برخی مناطق ازجمله گورستان‌های هاراپایی اثبات شده است. تغییر بیماری از شکلِ منطقه‌ای به پاندمی فراگیر توانسته بخش زیادی از جوامع عصر مفرغ آسیای جنوب‌غربی را متأثر کرده و موجبات افول و گاهی اضمحلال آنان را فراهم آورد.
