وجود تفرق سیاسی و قلمرویی در شرایط فراهم بودن امکان برنامهریزی کاربری زمین انحصاری و کنترل رشد محلی متفرق به پراکنده‌رویی توسعه می‌انجامد. به زبان ساده قلمروهای مدیریت شهری (شهرداری‌ها) واقع در منطقه با تعیین محدوده برای شهر‌ها و کنترل ساخت‌و‌ساز موجب افزایش هزینه زمین و ساخت‌و‌ساز برای گروه‌های جمعیتی شده و با انجام برنامهریزی کاربری زمین انحصاری (فقدان برنامهریزی منطقه‌ای) موجب تقلیل ذخیره مسکن قابل استطاعت درون محدوده خود می‌گردند. از این رو جمعیت سرریز (در ایران گروه‌های کم‌درآمد جمعیتی) برای یافتن مسکن و سرپناه مناسب شرایط اقتصادی خود به نواحی سرازیر می‌شوند که زمین در آن ارزان بوده و در فقدان یا ضعف کنترل رشد، هزینه ساخت‌و‌ساز پایین است. تحقیق حاضر تلاش خواهد کرد تا مکانیزم عمل پراکنده‌رویی توسعه را در قالب بررسی الگوهای رشد شهری در محدوده شهر‌ها، حریم و خارج از حریم منطقه کلانشهری تهران و نیز تغییرات رشد جمعیت پیش و پس از تأسیس شهرداری (ایجاد سیستم کنترل رشد) در این منطقه را در طی چهار دوره مورد مطالعه از سال 1345 تا 1385 بررسی کند. یافته‌های تحقیق نشان داد که در شرایط تفرق سیاسی موجود، رشد سرریز در منطقه همیشه از نواحی دارای کنترل رشد به نواحی‌ای سرازیر شده است که کنترل رشد در آن‌ها ضعیف است.
