تعری ف و تعیین محدوده و حریم برای شهرها ، ابزا ر رسمی و قانونی سیاستگذاری و برنام هریزی برای کنترل سرریز رشد شهری و نظارت بر ساخت وسازها در پیرامون شهرها است. طبق قانون ، شهردار یها موظف به استفاده از این ابزار در جهت جلوگیری از ساخت و سازهای بیرویه در خارج از محدود ههای شهری هستند، موفقیت عملکرد این ابزار در کنترل، کاهش و هدایت گسترش ساخت و ساز های پیراشهری موضوعی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد. در پژوهش حاضر ، تلاش میشود دادههای روند رشد جمعیت نقا ط سکونتی واقع در قلمروی محدودهها، حریم ها و نواحی خارج از حریم چها ر شهر ساری ، آمل ، بابل، قائمشهر (به عنوان نمونه آماری از جامعه شهرهای استان)، با نظر به تأثیر تصویب محدوده و حریم های شهری (در قال ب تهیه طرح های جامع شهری) در آن روندها به دو روش آمار توصیفی و استنباطی بررسی و بدین واسطه موفقیت عملکرد این قلمرو های مدیریتی در کنترل سرریز رشد جمعیت پیراشهری نشان داده شود. یافته های پژوهش با توجه به نتای ج تحلیل توصیفی از مقایسه روند رشد سکونتگاه های واقع در حریم نسبت به محدوده شهر و پهنه خارج از حریم، مقایس ه نرخ رشد قبل و بعد از تعیین حریم در طرح های جامع و همینطور یافته های حاصل از آزمونهای آماری انجامشده نشان میدهد عملکرد حریم های شهری در کنترل سرری ز رشد شهری در نواحی پیراشهری مازندران موفق نبوده است و رشد در حریم ، به ویژه در سکونتگاههای با فاصل ه کمتر از محدوده بعد ا ز تصویب حریم نیز اصولا کاهش نیافته است.
