چکیده پس از استقرار رژیم تزاری در روسیه حاکمیت ایران در دریای کاسپین دچار چالش تدریجی شد. چالشهای حاکمیتی ایران در دریای کاسپین در دوران قاجار پس از دو دوره جنگ با روسیه و انعقاد عهدنامههای گلستان و ترکمانچای به سلب حاکمیت ایران در این دریا انجامید. در چنین شرایطی انعقاد عهدنامه مودت1921م. ایران و شوروی، امید به احیای حاکمیت ایران در دریای کاسپین را ایجاد کرد. بر این اساس، پژوهش پیش رو درصدد است با اتکا بر نظریه سیستمی سیاست بینالملل کنت والتز و استفاده از روش تحقیق تاریخی و بهکارگیری اسناد و مدارک آرشیوی به این پرسش پاسخ دهد که حاکمیت ایران در دریای کاسپین پس از انعقاد عهدنامه مودت1921م. ایران و شوروی با چه چالشهایی در سالهای 1300 تا 1304ش. مواجه بود؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که برخالف مفاد عهدنامه مودت، حاکمیت ایران در دریای کاسپین توسط حکومت شوروی در سالهای 1300 تا 1304ش. همانند دوران حاکمیت تزاری با چالشهای جدی اقتصادی و سیاسی مواجه شد. رواج قاچاق کاال با حمایت حکومت شوروی، اخالل در امر تجارت و گرانی ادواری قیمت کاالهای صادراتی و وارداتی، چالشهای اقتصادی و شیوع ناامنی و ایجاد حس ترس، نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی، دخالت در امور داخلی و سیاسی ایران و درنهایت حمایت و تحریک نیروهای واگرا در مقابل حکومت مرکزی چالشهای سیاسی حاکمیت ایران در دریای کاسپین طی سالهای 1300 تا 1304ش. بود.
