اختلاف بر سر مقوله جانشینی پیامبر باعث پیدایش جریانی به نام شیعه شد که در سیر تحولات دو قرن نخستین اسلامی مهمترین چالش را با حکومت خلفای اموی و عباسی داشت. در این پژوهش براساس روش توصیفی و تحلیلی سعی شده است مباحث دو جانبه سیاست امویان و عباسیان، در قبال شیعه و واکنش شیعیان نسبت به آنان مورد بررسی قرار گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد سیاست امویان و عباسیان در مواجه با شیعیان دارای شباهت و تفاوتهایی بود. هدف هر دوی آنها محو شیعه بود، اما روش های گوناگون داشتند. امویان در عمل روش ترور و وحشت، قتل و شکنجه و درجای خود عطا و بخشش، تفرقه و فرقه سازی را بکار بستند، ولی عباسیان در ظاهر امر، رویه ملایم تری نسبت به شیعیان در پیش گرفتند و در پناه آن مقصود نهایی خود که همان محو تشیع بود را در سر می پروراندند.واکنش شیعیان هم در برابر اعمال امویان تقیه، مهاجرت، مبارزات فرهنگی بود. واکنش شیعیان در برابر عباسیان هم مبارزات فرهنگی در پناه آیین تقیه و در پاره ای از اوقات همکاری با عباسیان در امر حکومت و در دورانی بوسیله ی شیعیان عملگرا مبارزه ی مستقیم و قیام بود.
