از اینکه در جهان اسلام در طول حیاتش دوره ای درخشان از لحاظ سیاسی، فرهنگی و علمی با نام عصر طلایی شکل گرفت بر هیچ مورخی پوشیده نیست، دوره ای که اوج اعتلای آن قرن های سوم و چهارم هجری قمری بود. در این دوره ترجمۀ آثار سایر دولت های متمدن آن روزگار با تلاشی خستگی ناپذیر در محلی با نام بیت الحکمه در بغداد مرکز خلافت عباسیان صورت گرفت که از آن با عنوان «نهضت ترجمه» یاد می شود. در شکل گیری این جریان عوامل گسترده ای از جمله: توصیه و تأکید های مکرر شارع مقدس و ناقلان آن، نیاز جامعه و حکومت های وقت در نتیجۀ رویارویی با فرهنگ و تمدن های مختلف و همچنین گرایش های دینی و فکری خلفاء نقش بسزایی ایفاء نموده اند. این جریان جامعه و تمدن اسلامی را در زمینه های اقتصادی، سیاسی، علمی، فرهنگی و اجتماعی تحت شعاع خود قرار داد و حامل دستاوردهای بی نظیری بود که، جهان اسلام را، سرآمد دنیای آن روزگار ساخته بود. اما در پی آمدن بعضی از خلفای بی تدبیر و بینش های فکری، مذهبی افراطی آنان و همچنین حملۀ بی رحمانه مغولان چراغ این نهضت به خاموشی گرایید. بیت الحکمه، بغداد، تمدن، اسلام، نهضت ترجمه.
