روشنایی نور روز در ساختمان، به عنوان منبعی تجدید پذیر و هماهنگ با جنبه های زیست محیطی و روان شناختی، کیفیتهای گوناگونی را به همراه داشته که ضرورت بهرهگیری از آن را در معماری دوچندان مینماید. معماری ایران نیز در پیشینه خود به لحاظ بهرهگیری از الگوی مختلف دریافت نور روز و انتقال آن به هسته کور ساختمان، سابقه درخشانی را به جای گذاشته است. متاسفانه امروزه چنین راهکارها و دست آوردهایی در فرایند همگونی بناها با الگوی بافت رایج شهری، به مرور کمرنگ شده و راه حل کارامدی جهت انطباق الگوهای روشنایی در بافتهای جدید اندیشده نشده است. در شرایط کنونی سئوال اساسی این است که راهکار مناسب جهت افزایش نفوذپذیری نور به عمق ساختمان های پلان عمیق در بافت کلان شهرهای کشور چیست؟ بررسی ها نشان میدهد که "نورگیرها" به عنوان یکی از ابزارهای متداول انتقال نور روز در بافت شهری نوین، محدودیت عملکردی شدیدی را تجربه میکنند که شایسته توجه ویژه هستند. از سوی دیگر در سالهای اخیر، به دلیل بحرانهای سلامت، زیست محیطی، اقتصادی و انرژی؛ دوره بازگشتی در استفاده از نور روز شکل گرفته شده و مطالعات وسیعی در حوزه تکنولوژیهای نوین نور روز در ساختمان صورت پذیرفته که سهم پژوهشهای نوین در حوزه نورگیرها بسیار کمرنگ بوده است. پژوهش مروری حاضر با هدف تصویر راهکارهای مختلف موجود در این حوزه و تعیین راهکاری مناسب برای معماران در بهسازی عملکرد نورگیرها در بافتهای متراکم، فراهم گردیده است. در این راستا، پژوهش در چهار گام جهتدار و مسئله محور، به بررسی راهکارهای ارتقاء عملکردی نورگیر و ابعاد مختلف آن پرداخته، تا مولفه های موثر در انتخاب بهینه استخراج گردیده و مسیر همواری را جهت انتخاب راهکار مناسب و یا طراحی راهکاری نوین، کارامد و منطبق با شرایط کالبدی ساختمان ایجاد نماید. نتایج حاکی از اولویت بهره گیری از محدوده معینی از ابزراهای غیر فعال- غیر تراکمی، در حوزه فاز سوم (الحاقات و ابزارها) میباشد که امکان همزمان بهروی مناسب نور و تطبیق پذیری کالبدی با ساختمان را جهت برون رفت بحران روشنایی نور روز در بافتهای متراکم را در پی خواهد داشت.
