جرم یک امر اعتباری است و در جوامع مختلف بشری به صور گوناگونی بروز و ظهور پیدا می کند. در این مقاله سعی بر آن شده است معنا و مفهوم جرم از سه دیدگاه عرفی، حقوق جزای ایران و حقوق جزای اسلامی مورد بحث و سپس بحث دفاع مشروع در ابعاد مختلف با محوریت موضوعات، دفاع مشروع، شرایط حمله و شرایط دفاع از منظر سه دیدگاه مختلف مورد عنایت قرار گیرد. موضوعات دفاع مشروع عبارت است از: نفس، عرض، ناموس، مال و آزادی تن خود یا دیگری است که مجموعاً ده موضوع می شود. شرایط تجاوز و حمله عبارت است از: یک ـ فعلی یا قریب الوقوع باشد، دو ـ غیرقابل دفع باشد، سه ـ غیرقانونی باشد. شرایط دفاع عبارت است از: یک ـ ضروری باشد، دوـ دفاع مستند به قرائن معقول باشد، سه ـ خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد، چهار ـ توسّل به قوای دولتی بدون وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود، پنج ـ دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که حداقل یکی از شرایط آتی را داشته باشد: اولاً او از نزدیکان دفاع کننده باشد، ثانیاً مسؤولیت دفاع از وی بر عهده دفاع کننده باشد، ثالثاً ناتوان از دفاع باشد، رابعاً تقاضای کمک نماید، خامساً در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد.
