طاهره السادات آقاجانزاده

گلوکوزینولاتها شامل یک گروه بزرگ از متابولیتهای ثانویه سولفوردار هستند که در همه گیاهان خانواده کلم و گیاه مدل (آرابیدوپسیس تالیانا) یافت می شود. بر اساس اسیدهای آمینه پیش ساز، گلوکوزینولاتها به سه گروه بزرگ با نامهای آلیفاتیک، ایندولیک و آروماتیک تقسیم بندی می شوند. تاکنون بیش از 200 نوع گلوکوزینولات مختلف بر اساس اسیدهای آمینه پیش ساز و مشتقات زنجیره جانبی (طول و تغییرات زنجیر جانبی) شناسایی شده اند . گلوکوزینولاتها مسئول افزایش ارزش غذایی مانند کیفیت، بو و طعم فراورده های غذایی کلم در بخشهای خوراکی آن مانند برگ B. rapa) وB. Juncea ) ، ساقه (B.oleraceae) ، گل B. oleraceae) (، ریشه (B. rapa) و دانه روغنی(B. napus) می باشند . در سالهای اخیر گلوکوزینولاتها و محصولات ناشی از تجزیه آنها به دلیل نقش در سلامت انسانها و گیاهان توجه قابل ملاحظه ای را به خود جلب کرده است. علاوه بر نقش دفاعی آنها درگیاهان علیه آفتها و پاتوژنها، برخی از گلوکوزینولاتها و محصولات ناشی از تجزیه آنها در بهبود سرطان، بیماریهای قلبی- عروقی و عصبی نقش مهمی ایفا می کنند. محتوا و ترکیب گلوکوزینولاتها ممکن است تحت تاثیر حمله پاتوژن، منابع غذایی مخصوصا سولفور و نیتروژن و فاکتورهای محیطی مانند دما، طول دوره نوری تغییر کند. تاکنون بیش از 30 ژن درگیر در بیوسنتز گلوکوزینولاتها شناسائی شده اند که از جمله مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد. ژنهای MAM1 و MAM3 بیوسنتز آلیفاتیک گلوکوزینولاتها را با طویل کردن زنجیرهای جانبی متیونین شروع می کنند. سپس بیوسنتز هسته مرکزی آلیفاتیک گلوکوزینولاتها بوسیله سیتوکروم مونواکسیژناز P450 که شامل CYP79F و CYP83A1 می باشد، انجام می شود. به همین ترتیب آنزیمهای CYP79B2، CYP79B3 و CYP83B1 درگیر در بیوسنتز هسته مرکزی ایندولیک گلوکوزینولاتها هستند . ضمنا آنزیم C-S لیاز ، آنزیم گلوکزیل ترانسفراز (UGT74B1) و سولفوترانسفراز در بیوسنتز هر دو نوع گلوکوزینولاتها دخالت دارند. چندین پروتیین هسته ای که متابولیسم گلوکوزینولاتها را در شرایط محیطی مختلف تنظیم می کنند، شناخته شده اند. IQD1 (یک پروتیین هسته ای باند شده به کلسیم) در مقاومت گیاه به حشرات و گیاه خواران از طریق تحریک تولید گلوکوزینولاتها دارای اهمیت می باشد. IQD1 به عنوان تنظیم کننده مثبت بیوسنتز آلیفاتیک و ایندولیک گلوکوزین