زمینه و هدف: دیازینون حشره کشی ارگانوفسفره است که در کشاورزی استفاده می شود و با تولید رادیکال های آزاد م ی توان د ب ر باروری مردان تأثیر بگذارد. به علت خواص آنتی اکسیدانی ترکیب های سیاهدانه در مطالعه حاضر اثر عصاره هی دروالکلی س یاهدانه بر اسپرماتوژنز در سمیت القاء شده با دیازینون درموش صحرایی نر مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: در این مطالعه تجربی از 30 موش نر بالغ نژاد ویستاراستفاده شد که به شش گروه شامل؛ کنترل منفی بدون مداخل ه گروه شم، روغن ذرت و سالین دریافت کرد، گروه کنترل مثبت، سم دیازینون را ب ا غلظ ت 16 میل ی گ رم برکیل وگرم دریاف ت ک رد ، تجربی 1و 2 به ترتیب سم دیازینون را با غلظت 16 میلی گرم بر کیلوگرم و عصاره سیاهدانه با غلظت 100 و 200 میلی گرم برکیلوگرم دریافت کرد، تجربی 3 عصاره سیاهدانه با غلظت 200 میلی گرم برکیلوگرم دریافت کرد، تقسیم شدند. تمام تیمارها به مدت 2 ماه و به صورت گاواژ انجام گرفت. پس از 2 ماه پارامترهای اسپرمی شامل تعداد، تحرک، حیات و مورفولوژی بررسی گردید. هم چن ین باف ت بیضه جهت ارزیابی اسپرماتوژنز پس از برش گیری، به وس یله هماتوکس یلین ائ وز ین رن آمی زی گردی د. داده ه ا ب ا اس تفاده از آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: سم دیازینون با غلظت 16 میلی گرم بر کیلوگرم سبب کاهش معنی داری در تعداد و تحرک اسپرم ها در مقایسه با گ روه ش م اما تغییر معنی داری بر حیات و مورفولوژی اسپرم ها در مقایسه با گروه ش م نداش ت. گروه ی ک ه س م ،)p<0/001()p<0/ گردید) 01 دیازینون و عصاره سیاهدانه با دو غلظت 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم را دریافت کردند در مقایسه با گروه دیازینون افزایش قابل اما سیاهدانه سبب تغییر معنی داری ب ر رو ی تح رک اس پرم در حض ور ،)p<0/001()p<0/ توجهی در تعداد اسپرم ها نشان دادند) 01 سم دیازینون نگردید. بررسی بافت شناسی نشان داد تعداد سلول اسپرماتوس یت اولی ه و اس پرمات ید در گ روه در یاف ت کنن ده س م در صورتی که تعداد سلول های اس پرماتوگون ی، اسپرماتوس یت .)p<0/ دیازینون در مقایسه با گروه شم کاهش معنی داری داشت) 05 در گ روه تجرب ی .)p<0/ اولیه و اسپرماتید در گروه های تجربی 1و 2 افزایش معنی داری در مقایسه با گروه دیازینون نش ان داد ) 05 اما تغییرمعنی داری در بافت بیضه ایجاد نکرد. ،)p