کلاژن از فراوان ترین پروتئین رشته ای است که در مهره داران و بی مهرگان یافت می شود. انواع مختلف کلاژن با توجه به نقش خاص خود در بافت ها وجود دارند. ازاینرو از آن ها به عنوان یکی از مواد بیولوژیکی در پزشکی و داروسازی استفاده می شود. رایج ترین منابع استخراج کلاژن، پوست و استخوان گاو و خوک می باشد، اما از منابع دیگری مانند ضایعات آبزیانی مانند ماهی نیز استخراج می شود. در این پژوهش کلاژن از پولک ماهی سفید استخراج و بازدهی استخراج 21/1 درصد بود. TGA پولک ها نشان داد که غیر معدنی شدن پولک ها بعد از 48 ساعت در محلول EDTA به ماکزیمم خود می رسد. شناسایی نانوفیبریل های کلاژن به وسیله روش های فیزیکی و شیمیایی مختلف مانند الکتروفورزSDS-PAGE ، طیف سنجی TOF-mass، طیف سنجیFT-IR و میکروسکوپ الکترونی روبشی گسیل میدانی FE-SEM تأیید شد. انجام SDS-PAGE و آنالیز اسیدهای آمینه وجود کلاژن نوع I، شامل 3 رشته مارپیچ و تصاویرFE-SEM متخلخل بودن و ساختار رشته ای کلاژن را تأیید کرد. با آنالیز DSC دمای دناتوره شدن کلاژن استخراج شده C°19 به دست آمد که کمتر از کلاژن پستانداران و ماهی های گرم آبی بود. مولکول های کلاژن طی یک فرآیند خودبه خودی به صورت نانوفیبریل خودتجمعی می کنند. با توجه به خارج شدن آب از ساختار اطراف کلاژن، آنتالپی این فرآیند مثبت است. هدف از این تحقیق علاوه بر استخراج کلاژن، مطالعه مکانیسم تشکیل نانوفیبریل های کلاژن با تجزیه وتحلیل فعل وانفعالات مولکولی در طی فرآیند خودتجمعی کلاژن می باشد. هم چنین در این تحقیق عوامل مؤثر بر خودتجمعی کلاژن نظیر اثر غلظت، دما، pH و قدرت یونی مورد مطالعه قرارگرفته است. نتایج نشان داد در کلاژن استخراج شده از پولک ماهی سفید، غلظت بحرانی mg/ml25/0 و دمای بحرانی C°14 می باشد. بررسی pH نشان داد که در pHهای پایین تر از 7 خودتجمعی دیده نمی شود. سینتیک خودتجمعی کلاژن به تغییرات غلظت NaClمحلول هم وابسته است. در این تحقیق غلظت NaCl در 2/131 میلی مولار مناسب ترین غلظت برای خودتجمعی کلاژن می باشد. این بررسی سبب ایجاد یک بینش جدید در سهم کلاژن دریایی برای توسعه نانو بیوتکنولوژی، کاربرد در پزشکی، درمان زخم های دیابتی، مهندسی پزشکی و درک پایه ای برای تشکیل نانوفیبریل های کلاژن و کمک به طراحی بیومتریال می باشد.
