باستان‌گرایی یکی از ویژگی‌های تاریخ ایران در عصر سلجوقی است. در این عصر، احیای جلوه های باستانی ایران در ابعاد و زمینه های مختلف سیاسی، نظامی، اداری، اجتماعی و نیز هنری و معماری در دستور کار قرار گرفت. سلجوقیان و متفکران پیرامون آنان –به ویژه امیر الشعرایی چون معزی- نقش اساسی در این رخداد تحول آفرین ایفا کردند. شاعر دربار سلجوقی به دلایل وابستگی شخصی و مصالح سیاسی حاکمیت، توانست با زبان نافذ شعر و ادب و با توجه به موانع و محدودیتها، نقش مهمی در احیای فرهنگ ایران باستان داشته باشد. بنا بر این دیوان شعر او را می توان از سیاسی ترین متون ادبی این دوره و زبان گویای حاکمیت سلجوقی و نیز انعکاسی از سیاست باستان‌گرایانه این حکومت قلمداد نمود. تئوریزه کردن فره ایزدی باستانی ایران و مطابقت آن با ترکان سلجوقی و در نتیجه کسب مشروعیت برای آنان، شبیه سازی سلاطین سلجوقی با سلاطین خوشنام تاریخ ایران باستان، پرداخت به جشن‌ها و اعیاد باستانی، توجه به داستان‌های کهن ایرانی، احیای نمادها و سمبل های پر مفهوم باستانی و ... از مهمترین محورهای باستان‌گرایی در دیوان اشعار معزی به شمار می رود.
