نهضت جنگل به رهبری کوچک خان جنگلی در سال‌های 1914 م/ 1333 ق تا 1921 م/ 1340 ق در گیلان شکل گرفت. نهضت جنگل از نظر سیاسی ادامه دهنده نهضت مشروطیت و طولانی‌ترین نهضت تاریخ معاصر ایران است. هدف نهضت جنگل مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی بخصوص اخراج نیروهای روس و انگلیس بود که از دیرباز سایه شوم خود را بر کشور گسترده بودند. در این میان با روسیه به علت همجواری روابطی، هر چند متضاد گاه در جنگ و گاه در صلح برقرار کرد. حضور روس‌ها از دغدغه‌ها و مسائل منطقه شمال کشور محسوب می‌شد. سال 1914 م/ 1333 ق همزمان با وقوع جنگ جهانی اول، روس‌ها در جبهه متفقین نیروهای خود را در ایران و شمال کشور افزایش دادند و مصایب و مشکلاتی را برای ملت ایران ایجاد نمودند و در همین سال نهضت جنگل نیز شکل گرفت و به مقابله با نیروهای متجاوز پرداخت. اما پس از سقوط تزار و روی کار آمدن بلشویک‌ها طی انقلاب اکتبر 1917 م مناسبات مابین آنها به شکل مسالمت‌آمیزی تغییر یافت. روسیه مدعی حمایت از نهضت جنگل در مقابله با دولت ایران و امپریالیسم انگلستان بود. از این روی مناسبات دوستی جنگلی‌ها و بلشویک‌های روسیه آغاز می‌شود. این دوستی به همکاری‌های سیاسی و نظامی می‌انجامد. جمهوری شورایی در گیلان تشکیل می‌شود. پس از چندی با تبلیغات کمونیست‌ها در گیلان بین جنگلی‌ها نفاق اتفاق می‌افتد. این نفاق سبب سردی روابط با بلشویک‌ها می‌شود. تغییر سیاست بلشویک‌ها در قبال جنگلی‌ها یعنی؛ دوستی آنها با امپریالیسم انگلستان و دولت ایران سبب شد جنگلی‌ها و روسیه شوروی در مقابل یکدیگر قرار بگیرند و دوستی آنها مبدل به دشمنی و کمک به دولت ایران برای از سر راه برداشتن نهضت جنگل شود. از این روی پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی چگونگی مناسبات نهضت جنگل با روسیه در بین سال‌های 1914 م/ 1333 ق تا 1921 م/ 1340 ق به روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای بپردازد.
