هدف از این پژوهش، بررسی دیوان سالاری سلجوقیان با تکیه بر تشکیلات قضایی در این عصر می باشد. لذا این تحقیق از راه بررسی پیدایش دیوان قضا در عصر سلجوقیان، که شامل چگونگی انتصاب آنان، میزان و حدود اختیارات و حوزه نفوذ و عملکرد آنان می باشد، سعی می کند تا به فهم دقیق و روشن از تحولات قضایی عصر سلجوقی و تصویری واضح از تاریخ اجتماعی ایران اسلامی آن دوره دست یابد. ظهور سلجوقیان و تاسیس حکومت آنان بر اساس سنت دشت و صحرا که ترکان با خودشان از شرق به ایران آوردند، نوآوری های حکومت اسلامی توسط اعراب و همچنین اندیشه های ایرانی نظیر نظام الملک، ماوردی و غزالی سبب دگرگونی در دیوان قضایی در عصر سلجوقیان گردید. در این عصر هنوز تشخیص میان دو نظام قضایی( شرعی، عرفی) غالبا وجود نداشت؛ زیرا تصور می شد که قانون اسلامی، قانون الهی است و در تمام موارد کاربرد دارد. حداقل در حوزه نظری این عقیده وجود داشت. با این حال هر نوع تحقیق و تفحص در ساخت و بافت ایران در این دوره بحثی با ماهیت تقریبی است. مورخان در شرح حال وقایع، برخی از طبقات را در تاریخ ذکر نمی کردند.اهل شمشیر که ماهیت امپراتوری را ایجاد کردند و اهل قلم که حوادث را یادداشت می کردند در برخی موارد احساسی عمل می کردند. اهل قلم که از علم و ادب فراوان برخوردار بودند، اما در تاریخ بیشتر کارهای اهل شمشیر به چشم دیده می شود. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است که بیشتر از منابع تاریخی دست اول بهره برده شده است.
