تحوّلات ساختاری و ژئوپلیتیکی در اواخر قرن بیستم، جهان را وارد مرحله انتقالی با ویژگی های نوینی کرده است که چگونگی مواجهه با این محیط جدید، مستلزم فهم نوینی می باشد که مقتضای چنین دگردیسی هایی را داشته باشد. در فضای نا پایدارِ عصر پسا- وستفالیایی، تأسیس سازمان های منطقه ای برای مدیریت فشار های ناشی از جهانی شدن و تحکیم حکومت های ملّی، به انگیزه مسلّط کشور ها تبدیل شده است. امّا اگرچه پیوستن به اتحادیه های مختلف منطقه ای، قابلیت تمهید محیطی برای درک توانمندی ها و امکانات در دسترس را برای کشور ها فهم پذیر می نماید، چه بسا فهم ساختاری همگرایی منطقه ای، نیازمند معرفت تاریخی نسبت به این دگردیسی ها باشد. سازمان همکاری اقتصادی(اکو) به عنوان یک سازمان منطقه ایِ برآمده از کالبد نظام نوین دانایی، با گذشت نزدیک به سه دهه از زمان تأسیس، در معرض موانع و چالش هایی در روند همگرایی بوده است. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش این است که دلایل عدم همگرایی بین کشور های عضو اکو چیست؟ چالش های ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی، هنجاری- ادراکی و جغرافیایی به عنوان مهم ترین موانع در روند همگرایی سازمان اکو تلقی می گردد. هم چنین، نبود منطق تناسب کارکردی، هنجاری و رویه ای، حاکمیت رویکرد رقابت محور و انتفاع گرا، و نگاه تاکتیکی و ابزاری به این سازمان از سوی کشور های عضو، فرضیه های پژوهش را تشکیل می دهند. این پژوهش با کاربست تئوری منطقه-گرایی نوین و همگرایی و روش شناسی مقایسه ای، به آزمون فرضیه می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که به دلیل درک متمایز دولت های عضو از امنیت و تهدید، تفاوت سطوح توسعه، تحولات جاری سیاست در سطح منطقه و بین الملل، اعضای سازمان اکو بیش از پیوند های درون-سازمانی، به تعقیب اتحادهای برون- سازمانی می پردازند که متعاقب آن، همگرایی در سطح سازمان را با چالش های بسیاری مواجه کرده است.
