اباصلت حسین زاده کلاگر

کرم های خاکی به منظور ارزیابی ریسک آلاینده های محیطی توسط محققین مختلف به طور گسترده ای به عنوان شاخص زیستی مورد استفاده قرار گرفته اند. از سویی دیگر گونه های کرم خاکی موجود در یک منطقه و نیز حساسیت آن ها به یک آلاینده خاص متفاوت می باشد. از اینرو هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات سرب روی ظاهر، توده زیستی، پراکسیداسیون لیپیدی و ظرفیت آنتی اکسیدانی کل به عنوان نشانگرهای زیستی در گونه های Aporrectodea rosea، A. caliginosa، Dendrobaena hortensis و Eisenia fetida کرم خاکی به منظور تعیین گونه ی ذاتاً حساس تر به سرب است. برای این منظور، تست سمیت روی کرم های خاکی به روش Contact Test مطابق دستورالعمل 207 سازمان همکاری اقتصادی و توسعه جهانی (OECD) و اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدان های کل (TAC) و پراکسیداسیون لیپیدی با مالون دی آلدئید (MDA) به ترتیب با روش های توان آنتی اکسیدانی احیای آهن (FRAP) و تیو باربیوتوریک اسید (TBA) انجام شدند. ترتیب شدت بروز علائم ظاهری و فیزیولوژیک مشاهده شده که از جمله آن ها می توان به کشیده شدن بدن، انقباض وزیکول سمینال، انقباض حلقه ها، پارگی کوتیکول و کوتاه شدن بدن اشاره کرد، به صورت A. rosea > A. caliginosa > D. hortensis > E. fetida متفاوت بود. همچنین گونه A. rosea قرار گرفته در معرض تیمارهای مختلف سرب نسبت به کاهش توده زیستی و سطوح پراکسیداسیون لیپیدی و آنتی اکسیدانی کل حساسیت بیشتری را نشان داد. بنابراین به نظر می رسد، اندازه گیری سطوح TAC و MDA در گونه A. rosea کرم خاکی می تواند به عنوان نشانگرهای زیستی مناسب در مقابل آلودگی خاک به سرب باشد.