اباصلت حسین زاده کلاگر

وجود تفاوت در حساسیت گونه های مختلف کرم خاکی به آلاینده ها یک پارامتر مهم در آزمایش های سم شناسی می باشد، اما این نوع آزمایش ها معمولا بر غلظت کشنده آلاینده ها تمرکز یافته اند و تفاوت حساسیت در سطح پایین تر از موجود زنده اغلب نادیده گرفته می شود. از اینرو مطالعه حاضر به بررسی تفاوت پاسخ گونه ها در سطح های سلولی و مولکولی پرداخته است. به منظور کاربردی شدن نتایج حاصل از مطالعه حاضر، ابتدا بررسی حضور گونه های مختلف کرم خاکی در شهرستان چالوس، به عنوان یک مطالعه موردی از ناحیه هیرکانی انجام شد. سپس بررسی اثرات ژنوتوکسیک سرب و کادمیوم روی سه گونه کرم خاکی شامل: A. rosea، A. trapezoides و E. fetida، به عنوان شاخص های زیستی به دو روش استفاده از خاک مصنوعی و روش تماسی و نیز توانایی بازسازی بخش های سری و دمی کرم های خاکی (برای ایجاد گروه های تکرار) انجام شد. برای این منظور برخی از نشان گرهای زیستی از جمله آپوپتوز سلول های کوئلوموسیت و اسپرم، پراکسیداسیون لیپیدی (LPO)، ظرفیت آنتی اکسیدانی (TAC) و بیان پروتئین کل، غلظت حاد کشنده (LC50)، تاثیر بر توده و تجمع زیستی، تاثیر بر تعداد و مورفولوژی اسپرم ها و نیز پراکنش سرب و کادمیوم در بخش های مختلف زیرسلولی بررسی شد. در این مطالعه تعداد 15 گونه با استفاده از صفات مورفولوژیکی و با معرفی دو گونه جدید از ایران شناسایی شدند. میزان LC50 14روزه مشاهده شده در خاک های مصنوعی حاوی دزهای مختلف سرب و کادمیوم به صورت A. rosea Granules> Cytosol و برای کادمیوم بصورت: Cytosol> Debris> Granules بود (05/0p<). مقایسه درصد تغییر TAC در هر سه گونه نسبت به یک دیگر روند منظمی را نشان نداد (05/0p<)، اما تغییر در میزان LPO در گونه A. trapezoides نسبت به تیمارهای کادمیوم و در گونه های A. rosea و A. trapezoides نسبت به تیمارهای سرب بیشتر بود (05/0p<). درصد افزایش میزان آپوپتوز در گونه A. rosea نسبت به تیمارهای سرب و گونه های A. rosea و A. trapezoides نسبت به تیمارهای کادمیوم بیشتر بود (05/0p<). این درحالی است که تفاوت معنی داری بین میزان TAC و نیز LPO در تیمارهای با تکرار بازسازی شده و تیمارهای با تکرار عادی مشاهده نشد. اما درصد افزایش میزان آپوپتوز د