مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل مضمونی کاشی نگاری ایران در میانه قرن 13 نمونه مطالعاتی عمارت اعلم السلطنه تهران
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	ایران ، کاشی نگاری ایران، عمارت اعلم السلطنه تهران
چکیده	دوره ی تیموری در هنر و معماری پیشینه ی درخشانی دارد در این دوره تزیینات معماری از جمله کاشی کاری دارای طرح های اسلیمی و خطوط بنایی و کوفی و خوشنویسی بویژه خط ثلث آثار چشمگیری باقی مانده است. قابل توجه است که تنوع و گسترش کاشی کاری به عنوان چهارمین وسیله تزیین در هنر و معماری زمینه ساز تحول در دوره های بعد از خود بوده است. با اغاز دوره ی قاجار گسترش فضای شهری در مدت کوتاه شکل گرفت و این بناها که اغلب مذهبی بودند باعث بوجود آمدن سبک معماری و تزیینات جدید در دوران فتحعلی شاه قاجار هستیم.با حمایت فتحعلی شاه قاجار از هنر و احیای برخی هنرهای از یاد رفته ،تهران کانون تولید مهمترین آثار گردید. در این میان انواع هنر های صناعی از جمله کاشی کاری به مانند رسانه ای کاربردی بازتاب دهنده ی زندگی درباری در جامعه ی ایرانی پر رنگ شد. به دلیل روابط نسبتا گسترده در این دوره با کشورهای غربی هنر ایران تحت تاثیر هنر غرب قرار گرفت. به همین دلیل نقوشی که در این دوره دیده می شود کمتر ادامه دهنده ی دوره ی قبلی خود است و گرایش بیشتری به مضامین تصویری و روایی و نشانه های دوره ی ساسانی و باستان گرایی دیده می شود و این تاکید بر ریشه سنت ایرانی خود دارد. در دوره ی قاجار متاخر،کاشی کاری ایران مسیر تازه ای گرفت و کاربرد کاشی در تزیین بناها رواج چشمگیری پیدا کرد به طوری که رفته رفته به پرکاربردترین و محبوب ترین روش تزئین بنا مبدل شد. با توجه به اینکه کاشی به عنوان یک عنصر تزئینی در بنا مورد استفاده بوده است انتظار می رود هنرمندان نیز از کاشی به عنوان بستری برای برون ریزی ذهنی- هنری خویش استفاده نموده اند. نظر به تحولات فرهنگی اجتماعی دوره ی قاجار پژوهش در این موضوع می تواند اطلاعات قابل توجه ای را از دوره ی مذکور معلوم نماید، به ویژه آنکه در دوره ی قاجار نمونه های کاشی کاری تصویری متعددی قابل مشاهده است. علیرغم اینکه این کاشی کاری ها در عصر قاجار به طور قابل توجه ای توسعه پیدا کرده اما عمارت "اعلم السطنه" با کاشی کاری های بسیار زیبا مغفول مانده است. عمارت "اعلم السلطنه" در دوره ی دوم قاجار دارای کاشی کاری های منحصر به فردی است و حاوی مضامین حماسی و داستانی و تاثرات هنر غربی می باشد. بنابراین در این پژوهش کاشی کاری این بنا به عنوان نمونه ی مطالعاتی مورد توجه قرار می گیرد. با افزایش روابط ایران و غرب و علاقه ی شاهان قاجاری به فرهنگ غربی، شاهد تاثیر و تاثرات متفاوت آن در هنرهای گوناگون قاجار از جمله کاشی کاری می باشیم که تحلیل مضامین نمودهای تجسمی ما را در اگاهی به هنر و فرهنگ این عصر یاری می بخشد. مواجهه با وجود نمودهای برآمده از سنت هنری جدید غربی با فرم ها، موضوعات، روایت هنرمند و بستر های فرهنگی- اجتماعی دوره ی قاجار متاخر را بر ما می گشاید. حال آنکه "مضامین اصلی در تحلیل روایت شناسانه ی کاشی کاری های عمارت "اعلم السلطنه" چیست؟ و همچنین مهمترین تاثیرات کاشی کاری قاجار از مواجهه با هنر غربی کدام است؟ روش پژوهش بصورت توصیفی-تحلیلی با روش جمع اوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی صورت خواهد گرفت.
پژوهشگران	محمد اعظم زاده (استاد مشاور)، همایون حاج محمد حسینی (استاد راهنما)، محبت مختاری (دانشجو)