زهرا میلا علمی

با افزایش حضور زنان در مقاطع تحصیلات عالی در ایران، بررسی پیامدهای اقتصادی این حضور ضروری به نظر می‏آید. پراکندگی و یک دست نبودن مطالعات، نشان از کمبود مطالعه‏ای جامع دارد؛ مطالعه‏ای که با یک سؤال و هدف کلی، تحقیقات و مطالعات مربوط به این حوزه را شناسایی کند و پس از بررسی این پژوهش‏ها و نتایج آن ها بتواند تصویر جامعی از این دستاوردها و چالش‏ها ارائه دهد. به دنبال این هدف، مطالعه‏ی حاضر حدود 33 مقاله‏ی علمی- پژوهشی منتشرشده از سال 1375 تا شش ماهه ی نخست سال 1397 را مرورکرده است. نتایج حاکی از دستاوردهای مثبت آموزش زنان بر متغیرهایی مانند رشد اقتصادی، درآمد فردی، نرخ مشارکت و احتمال خروج از دایره ی فقر دارد؛ هرچند این جستجوها، تصویر شفافی از پیامد اقتصادی حضور زنان در آموزش عالی ارائه نکرد. به طورکلی تأثیر حضور زنان تحصیل کرده به دلیل آثار مثبت مستقیم و غیرمستقیمی که ایجادمی کند، بیش از آنی است که در مطالعات آمده است. از طرف دیگر، به دلیل ساختار دوگانه ی بازار کار ایران و وجود تبعیض جنسیتی افقی و عمودی مشاغل برای زنان، به ویژه زنان دارای تحصیلات عالی، امکان ظهور بازدهی واقعی تحصیلات برای زنان وجود ندارد. با توجه به شرایط موجود باید اذعان داشت که مقابله با این اشکال ساختاری و ارائۀ راه حل برای آن، سهمیه‏بندی جنسیتی در دانشگاه نمی باشد بلکه سیاست‏گذار اقتصادی باید برای رفع نقیصۀ موجود در بازار کار، تدابیری به کارگیرد.