عبد الحمید صفایی قادیکلایی

سؤال اصلی پژوهش این بود که چه دلایل، شرایط و زمینه­هایی سبب ایجاد فساد دانشگاهی می­شود و بروز فساد دانشگاهی چه پیامدهایی برای دانشجویان، استادان، ساختار نظام آموزش عالی و دیگر نهادها و سازمان­های جامعه دارد. روش پژوهش تئوری زمینه­ای بود. داده­ها از طریق مصاحبه کیفی عمیق با 22 نفر از دانشجویان دوره دکتری، اعضای هیئت علمی دپارتمان علوم اقتصادی و اداری و علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه­های شهید بهشتی، تربیت مدرس و مازندران و همچنین سیاستگذاران حوزه علم و فناوری در سال 96-1395 به شیوه نمونه­گیری نظری و هدفمند جمع­آوری شد. یافته­ها نشان داد که تعدد نهادهای تصمیم­گیرنده خط­مشی علمی، تمرکزگرایی، توجه به کمّیت به جای کیفیت، قانون­گریزی، تجاری شدن آموزش عالی، افزایش تقاضای جامعه برای آموزش عالی و مدرک­گرایی از جمله علل اصلی بروز فساد دانشگاهی است. همچنین شرایط و زمینه­های دیگری چون شکاف بین دانشگاه و صنعت، رویه­های نادرست نظارت رسمی در دانشگاه­ها و تنزل آموزش در بروز فساد دانشگاهی مؤثرند. مطالعه نشان داد که پیامد چنین فسادی به کمرنگ شدن اخلاق فردی و حرفه­ای، پیامدهای منفی اقتصادی و پایین آمدن رفاه کلی جامعه منجر خواهد شد.