مجید تفریحی

سرطان پروستات ششمین عامل مرگ ناشی از سرطان در مردان در سراسر جهان است. در حال حاضر، روشهایی همچون جراحی و رادیوتراپی جهت درمان سرطان پروستات به کار برده میشوند؛ درحالیکه این روشهای درمانی اثرات نامطلوب زیادی برای بافتها و اندامهای بدن در پیدارند. نانوحاملها از جمله گزینههای مناسب در راستای دارورسانی و درمان بیماریها هستند. نانوذرات مبتنی بر پلیمر، همچون نانوذرات کیتوزان، به دلیل ویژگیهای خاصی مانند زیستسازگاری، عدم ایجاد پاسخ ایمنی، غیرسمی بودن و زیستتخریبپذیری، گزینه مناسبی برای کاربردهای درمانی میباشند. ترکیبات فنولی مانند گالیک اسید دارای اثرات پیشگیرانه و درمانی هستند که در صنعت پزشکی میتوانند بهصورت کپسوله در نانوذرات جهت دارورسانی هدفمند مورداستفاده قرار بگیرند که کیتوزان و ترکیبات مبتنی بر آن از جمله سیستمهایی هستند که بهعنوان حامل در جهت کپسوله کردن این دارو مورد بررسی قرار میگیرد. گالیک اسید دارای خواص آنتیاکسیدانی، ضدالتهابی و ضد سرطانی میباشد. خاصیت پرواکسیدانی ترکیبات گالات، مسئول خواص ضد سرطانی و القای آپوپتوز در سلولهای سرطانی میباشد. در مطالعه حاضر، غلظتهای مختلف دارو در هنگام ساخت نانوذره حاوی گالیک اسید استفاده شد تا میزان کارایی کپسولهشدن دارو در نانوذرات بررسی شود. در ادامه، خواص مورفولوژیکی نانوذره و وجود گروههای عاملی، توسط تکنیکهایی نظیر FT-IRو SEMمورد بررسی قرار گرفت. میزان تورم نانوذره و رهایش گالیک اسید از نانوذره مربوطه در pHهای مختلف اندازهگیری شد و در نهایت برای بررسی اثر سرطانی این دارو، غلظتهای مختلف نانوذره حاوی دارو و دارو بهتنهایی بر روی رده ی سلولی سرطان پروستات با روش MTTمطالعه شد. نتایج نشان داد، بالاترین میزان کپسولهشدن گالیک اسید در غلظت 𝑚𝑙 𝜇𝑔𝑟 10دارو و به میزان %67میباشد. توسط طیفهای جذبی در نمودار ، FTIRبر همکنش های میان گروههای عاملی موجود در ساختار کیتوزان، پلی آکریلیکاسید و گالیک اسید تایید شد. همچنین تصاویر ثبت شده توسط ،SEMساختار هیدروژل نانوذره را بهخوبی نشان داد. قطر ذرات و بارسطحی نانوذره توسط تکنیک های DLSو پتانسیل زتا بررسی گردید و به ترتیب برابر با 323±33نانومتر و +8/8میلی ولت گزارش شد. نتایج تورم و رهایش دارو از نانوذره، نشاندهنده رفتار حساس به pHنانوذره کیتوزان-پلی آکریلیکاسید بود. بطورکلی، باگذشت زمان، میزان تورم و رهاسازی دارو از این نانوذره در pHهای متفاوت افزایش یافت؛ اگرچه تفاوت بسیار زیادی در میزان تورم نانوذره در pHاسیدی نسبت به سایر pHیا مشاهده شد. بیشترین میزان رهاسازی گالیک اسید نیز در غلظت 𝑚𝑙 𝜇𝑔𝑟 2/5دارو و در pHبازی مشاهده گردید. نتایج آزمایش های MTTنشان داد که هر دو نمونه نانوذره حاوی گالیک اسید و گالیک اسید حیات سلولهای PC3را کاهش، اما حیات سلولهای HEKرا افزایش میدهند؛ به نحوی که، میزان IC50برای سلولهای PC3برای نمونه گالیک اسید همراه با نانوذره در تیمار 24و 48ساعته به ترتیب برابر با 94و ،28برای نمونه های گالیک اسید بدون نانوذره به ترتیب برابر با 49و 46بود. در سلولهای HEKبرای نمونه حامل گالیک اسید و نانوذره برای تیمار 24و 48ساعته، مقادیر IC50برابر با 172/6و ،159/3و برای نمونه های حاوی گالیک اسید به ترتیب برابر با 188/3و 175/3گزارش شد. نتایج مربوط به آزمون ترمیم زخم نیز نشاندهنده کاهش مهاجرت سلولهای PC3در محل زخم با افزایش غلظت بود؛ بطوریکه میزان مهاجرت سلولها در نمونه های حاوی دارو و نانوذره، نسبت به نمونه های حاوی دارو به تنهایی، کمتر بود. نتایج مطالعات ما نشان میدهد، نانوذره کیتوزان-پلی آکریلیکاسید به همراه گالیک اسید، اثر مهاری بالایی در مهار رشد سلولهای سرطانی PC3داشته و برای سلولهای سالم و غیر سرطانی بدن سمیتی در پی نخواهد داشت. از طرفی باتوجهبه تورم بالای این نانوذره و رهایش نسبی دارو در محیط اسیدی، می توان ازین نانوذره در دارورسانی به محیط های اسیدی بدن، همچون معده و سلولهای سرطانی استفاده کرد