محمود محمد رضاپور طبری

شبیه سازی صحیح و دقیق غلظت نیترات به عنوان یکی از پارامترهای مهم کیفی در منابع آب زیرزمینی حائز اهمیت است. با توجه به تنوع پارامترهای غیرقطعی تأثیرگذار بر روی رفتار کیفی آبخوان، شناسایی آن ها و تعیین میزان اثرگذاری این پارامترها بر روی مقدار عدم قطعیت غلظت نیترات شبیه سازی شده به عنوان یکی از چالش مهم در پایش کیفی سفره های آب زیرزمینی مطرح می باشد. در این مطالعه جهت تعیین مقدار کمی عدم قطعیت مرتبط با غلظت نتیرات شبیه سازی شده اقدام به تدوین رویکردی بر پایه مدل GMS و روش FVM با استفاده از کد توسعه داده شده جهت ارتباط بین مدل شبیه سازی آبخوان و محیط MATLAB گردید. در این مدل پارامترهای هدایت هیدرولیکی، میزان غلظت تغذیه سطحی آبخوان، ضریب پخش طولی آبخوان و آبدهی ویژه به عنوان پارامترهای غیرقطعی در شبیه سازی گسترده سفره آب زیرزمینی دشت اردبیل در نظر گرفته شدند. در رویکرد پیشنهادی ابتدا مدل کمی و کیفی آبخوان با استفاده از مدل GMS تهیه و مورد کالیبراسیون قرار گرفت. سپس با استفاده از روش FVM و تعیین تابع عضویت برای هر یک از پارامترهای غیرقطعی و کد MATALB توسعه داده شده جهت ارتباط بین روش FVM و مدل GMS، مقادیر غیرقطعی متناسب با هر یک از سلول های فعال آبخوان به ازای هر برش فازی تعیین گردید. همچنین در این مطالعه با استفاده از روش حداقل خطی سازی (Least Square Linearization)، سهم هریک از پارامترهای غیرقطعی در عدم قطعیت غلظت نیترات به صورت سلولی تعیین شد. نتایج بدست آمده از میزان عدم قطعیت غلظت نیترات ماهانه هر یک از سلول های شبیه سازی نشان می دهد که با افزایش سطح عدم قطعیت در پارامترهای مؤثر بر رفتار کمی و کیفی آبخوان، میزان عدم قطعیت غلظت نیترات شبیه سازی شده افزایش قابل توجهی می یابد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که اعمال عدم صراحت حداقل 10 درصد بر روی مقادیر قطعی غلظت نیترات شبیه سازی شده جهت ارائه دید مناسب برای پایش کیفی سفره آب زیرزمینی ضروری است. بررسی مقدار کمی میزان عدم قطعیت ماهانه مناطقی که غلظت نیترات آن ها بیشتر از 50 میلی گرم در لیتر بیانگر این مطلب است که در تمامی ماه ها و به ازای تمامی سطوح برش فازی مورد بررسی، میزان عدم قطعیت غلظت های بالای نیترات در منطقه مورد بررسی بیشتر از غلظت های کمتر از 50 میلی گرم در لیتر است. این امر منجر به ایجاد خطا در پایش مناطق آل